თარავიჰ ნამაზი

ჰუქმი და მიზეზი, რის გამოც ეს სახელი მიიღო

თარავიჰ ნამაზი რამაზნის თვეში ჯგუფურად შესასრულებელი ნაფილე ნამაზია. ძლიერი სუნნეთია. თარავიჰ ნამაზის დარქმევის მიზეზი არის ის, რომ მუსლიმები ყოველი ოთხი მუხლის შემდეგ ისვენებდნენ. შესვენების მიზეზი კი, ოთხი მუხლის განმავლობაში ხანგრძლივადყურანის კითხვა იყო.

აიშას (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მიერ რამაზანში შესრულებული ნამაზის შესახებ, როდესაც ჰკითხეს, შემდეგნაირად უპასუხა: „ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) რამაზნის თვე იქნებოდა ეს თუ სხვა რომელიმე თვე, თერთმეტ მუხლზე მეტს არ ასრულებდა. ჯერ ოთხ მუხლს ლოცულობდა. მათი სილამაზისა და ხანგრძლივობის შესახებ არ იკითხო! შემდეგ კიდევ ოთხ მუხლს ასრულებდა. მათი სილამაზისა და ხანგრძლივობის შესახებაც არ იკითხო! შემდეგ სამ მუხლს ლოცულობდა...“[1]

ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ოთხ მუხლიან ნამაზზე ორჯერ სალამს მისცემდა, შემდეგ კი, ისვენებდა. როგორც იბნ ომერი (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს, ერთ-ერთმა ალლაჰის შუამავალს (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ჰკითხა: „ეი, ალლაჰის შუამავალო, ღამის ნამაზი როგორი უნდა იყოს?“ ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) უპასუხა: „ორ-ორად სრულდება. თუ შიშობ, რომ გაგითენდება, მაშინ მხოლოდ ერთი მუხლი ვითრი ილოცე!“[2]

აიშამ (რადიალლაჰუ ‘ანჰა) თქვა: „ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ძილის წინა ნამაზის დასრულების შემდეგ, გათენებამდე თერთმეტ მუხლ ნამაზს ლოცულობდა. ყოველ ორ მუხლზე სალამს აძლევდა, შემდეგ კი, მხოლოდ ერთ მუხლ ვითრს ლოცულობდა...“[3]

თარავიჰ ნამაზის მადლი და დრო

ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) რამაზნის თვეში მუსლიმანები ნამაზის შესასრულებლად წაახალისა. აბუ ჰურაირას (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოცემის მიხედვით, ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ის, ვინც რწმენითა და იმედით რამაზნის თვეს ლოცვით გაიყვანს, მისი წარსული ცოდვები ნაპატიები იქნება.“[4]

თარავიჰ ნამაზი ქალებისთვისაც და კაცებისთვისაც სუნნეთია. იგი ძილის წინა ნამაზის (იშა - იასი ნამაზის) სუნნეთის შემდეგ ვითრამდე ორ-ორ მუხლად სრულდება. თარავიჰ ნამაზის ლოცვა ვითრი ნამაზის შემდეგაც შესაძლებელია, თუმცა მოუწონარი.

თარავიჰ ნამაზის დრო ღამის დასრულებამდე გრძელდება, რადგან უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს: „73/6. უეჭველად, ღამით წამოდგომა უფრო ქმედითი და ნაყოფიერია.“

აიშას (რადიალლაჰუ ‘ანჰა) გადმოცემის მიხედვით, ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ერთ ღამეს ნამაზი მესჯიდში შეასრულა. იმისათვის, რომ მან (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ნამაზი ილოცა, სხვა ჯგუფიც შეურთდა და მის მსგავსად ნამაზი შეასრულა. შემდეგ ღამეს ისევ იმ ფორმით, ნამაზი მესჯიდში შეასრულა. ხალხი მომრავლდა. მესამე ან მეოთხე ღამით, ხალხის რიცხვი შედარებით გაიზარდა. ამის შემდეგ ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მათთანერთად აღარ გავიდა. გამთენიისას კი, ბრძანა: „ვნახე ის, რაც გააკეთეთ. ის, რამაც თქვენთან მოსვლაში დამაბრკოლა იყო შიში იმისა, რომ თქვენს მიერ ღამით შესრულებული ნამაზი (თარავიჰ ნამაზი) თქვენთვის ფარძი (სავალდებულო) არ გამხდარიყო.“ ეს ამბავი რამაზანში მოხდა.[5]

მუხლების რაოდენობა

აიშა (რადიალლაჰუ ‘ანჰა) გადმოგვცემს: „ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) რამაზნის თქვე იქნებოდა თუ სხვა რომელიმე თვე, თერთმეტ მუხლზე მეტს არ ლოცულობდა...“[6]

ჯაბირი (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს: „ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) რამაზნის თვეში რვა მუხლთან ერთად ვითრი გვალოცა. მეორე დღეს, გათენებამდე მესჯიდში დაველოდეთ. გამთენიისას მასთან (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მივედით და ვუთხარით: ‘ეი, ალლაჰის შუამავალო! გელოდებოდით თუ როდის მოხვიდოდი და ნამაზზე გაგვიძღვებოდი.’ შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: ‘მეშინოდა, რომ ის (თარავიჰ ნამაზი) თქვენთვის ფარძი არ გამხდარიყო.’“[7]

ეს არის ის, რაც ალლაჰის შუამავლისგან (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ჩვენამდე მოაღწია. ამის შემდეგ, ომარ ბინ ალ-ჰატტაბმა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) მუსლიმები იმამის, უბაიი ბინ ქა’ბ-ის უკან შეკრიბა. ამგვარად, თარავიჰ ნამაზის ჯამაათით შესრულება დაიწყო, რაც დღემდე გრძელდება. ოც მუხლიან ნამაზთან ერთად, სამ მუხლ ვითრს ასრულებდნენ. საჰაბეებიც ამგვარ მოქმედებას დათანხმდნენ. მათ შემდეგ მოსული ხალიფებიდან რომელიმე მათ წინააღმდეგ არ წასულა.

ალ-მუღნი-ში ნათქვამია: ამ საკითხში აბუ აბდულლაჰის (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) არჩევანი ოცი მუხლია. ას-სავრი, აბუ ჰანიფე და შააფიც იგივე აზრზე არიან, მალიქის მიხედვით კი, ის ოცდათექვსმეტი მუხლია, რადგან ათ-ტავ’ემე’-ს მიერ გათავისუფლებული მონა, რომლის სახელია სალიჰი, ამბობს: „მე ვნახე, რომ ადამიანებმა ორმოცი მუხლი ნამაზი შეასრულეს, აქედან ხუთი ვითრი იყო.“[8]

რაც შეეხება საჰიჰ (სარწმუნო) გადმოცემებს: სუნნეთის მიხედვით, თარავიჰ ნამაზი თერთმეტი ან ცამეტი მუხლია. ეს არის ის, რაც ალლაჰის შუამავალმა (სალლალაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) შეასრულა. უფრო სარგებლიანიც ეს არის. მიუხედავად ამისა, რომელიმე უფრო მეტ მუხლს თუ შეასრულებს, მაშინ ამაშიც პრობლემა არ იქნება, რადგან სალაფებისგან თარავიჰ ნამაზის მუხლებთან დაკავშირებით სხვადასხვა გადმოცემები არსებობს. მათ ერთმანეთის წინააღმდეგ რეაქცია არ გამოუხატავთ. ალლაჰის შუამავალსაც (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ამ ნამაზისთვის ზუსტი/განსაზღვრული მუხლების რაოდენობასთან დაკავშირებით არაფერი უთქვამს, თუმცა ეს ნამაზი ისე უნდა შესრულდეს, როგორც ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ასრულდებდა: როგორც იბნ ომერი (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს, ერთ-ერთმა პიროვნებამ ალლაჰის შუამავალს (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ჰკითხა: „ეი, ალლაჰის შუამავალო, ღამის ნამაზი როგორი უნდა იყოს?“ ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) უპასუხა: „ორ-ორად სრულდება. თუ შიშობ, რომ გაგითენდება, მაშინ მხოლოდ ერთი მუხლი ვითრი ილოცე!“[9]

ის, ვინც იმამის უკან თარავიჰ ნამაზის შესრულებას გადაწყვეტს, დასრულებამდე იმამის ერთად ნამაზი უნდა შეასრულოს. არ აქვს მნიშვნელობა იმამი ვითრთან ერთად თერთმეტ, ცამეტ თუ ოცდასამ მუხლს შეასრულებს. ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ის, ვინც იმამთან ერთად ნამაზს ბოლომდე/დასრულებამდე შეასრულებს, მთელი ღამე ნამაზის ლოცვაში ჩაეთვლება.“[10]

თარავიჰ ნამაზის მესჯიდში ჯამაათის ერთად შესრულება სუნნეთია. ასევე, მარტო სახლში ლოცვაც დაშვებულია, თუმცა მესჯიდში მისი შესრულება უფრო სარგებლიანია. გადმოცემები, რომლებიც ალლაჰის შუამავლის მიერ მესჯიდში ჯამაათით შესრულებულ თარავიჰ ნამაზზეა, უკვე მოვიყვანეთ. შუამავლის მიერ ჯამაათით ნამაზის შეწყვეტის მიზეზი ფარძად დაკანონების შიში იყო, რადგან შუამავლისთვის ის პერიოდი ვაჰის (აიათის, აკრძალვის, ბრძანებისა) და დაკანონების პერიოდი იყო.

აბუ ბაქრის (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) ხალიფობის პერიოდში მუსლიმები ნამაზს ჯერ კიდევ ცალ-ცალკე ასრულებდნენ. შემდეგ კი, ომარ ბინ ალ-ჰატტაბმა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) მუსლიმანები ერთი იმამის უკან შეკრიბა.

აბდუ’რრაჰმან ბინ აბდუ’ლ-ქარიმმა თქვა: „რამაზნის ერთ-ერთ ღამეს ომარ ბინ ალ-ჰატტაბთან (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) ერთად მესჯიდში წავედით. ხალხი მიმოფანტული იყო. ზოგიერთი ცალკე თავისით ნამაზს ლოცულობდა, ზოგიერთს კი, იმამი ჰყავდა და მის უკან ნამაზს ასრულებდა. ომარმა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) თქვა: ‘ჩემი აზრით მათ ერთი იმამის უკან თუ შევკრებ უფრო კარგი იქნება.“ რის შემდეგაც გადაწყვეტილება მიიღო და ხალხი უბაიი ბინ ქა’ბის უკან შეკრიბა. ამის შემდეგ, მასთან ერთად სხვა დღეს კიდევ წავედი. ადამიანები იმამის უკან ნამაზს ასრულებდნენ. ომარმა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) თქვა: ‘ეს რა კარგი ბიდ’ათია. მათი ასეთ ფორმაში შესრულებული ნამაზი უფრო სასარგებლოა.’ ამ სიტყვებში ღამის ბოლო ნაწილში ნამაზის მლოცველებს გულისხმობდა. ადამიანები კი, ღამის პირველ ნაწილში თარავიჰ ნამაზს ასრულებდა.“[11]

ამ საქციელით ომარ ბინ ალ-ჰატტაბი (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) ბიდ’ათს არ ასრულებდა, რადგან მისი ქმედება შარიათს ეფუძნებოდა.

თარავიჰ ნამაზის ლოცვის დროს სხვა ნაფილე ნამაზის შესრულება მექრუჰია. პიროვნება ფარძს თუ ვერ მიუსწრებს, მაშინ ფარძის ნიეთით იმამს შეუერთდება და იმამი ორი მუხლის შემდეგ სალამს, როცა მისცემს, თვითონ გააგრძელებს და ორ მუხლს კიდევ დაამატებს. ასევე, ძილის წინა ნამაზის სუნნეთის ნიეთზე შეუძლია, რომ იმამს შეუერთდეს და ამგვარად გამოტოვებული სუნნეთიც შეასრულოს. იმის გამო, რომ იმამის ნიეთი და პიროვნების ნიეთი სხვადასხვაა, ალიმების სარწმუნო მოსაზრებით პრობლემა არ არის. ამასთანავე, შესვენების დროს ნაფილე ნამაზის ლოცვა მექრუჰია.

თარავიჰ ნამაზისა და ვითრის დასრულების შემდეგ, ცალკე ან ჯამაათით ნამაზის შესრულებაც მექრუჰია, რადგან ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ღამით შესასრულებელი ბოლო ნამაზი ვითრი იყოს.“[12]

თარავიჰ ნამაზის შემდეგ, თუმცა ვითრამდე სხვა ნამაზის შესრულება მექრუჰი არ არის. რამაზნის თვის ბოლო ათ დღეს შესასრულებელი ნაფილე ნამაზი ამ სახეობისაა.

თარავიჰ ნამაზის დროს ყურანის კითხვა

მუსლიმი სწავლულების მიხედვით ყურანის კითხვა სუნნეთია. უფრო მეტიც, თარავიჰ ნამაზის მიზანი ყურანის თავიდან ბოლომდე წაკითხვაა. ამგვარად, მუსლიმი ხალხი ყურანს თავიდან ბოლომდე მოუსმენს. ყურანის წამკითხველმა იმამმა საჭიროა, რომ ყურანის კითხვის დროს ხმა გაალამაზოს, რადგან ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანებს: „ის, ვინც ყურანის კითხვას არ ალამაზებს ჩვენგან არ არის.“[13]

ყურანის კითხვის გალამაზება - დაფიქრებით, გაგებით, მშვიდად და ლამაზი ხმით ყურანის კითხვას გულისხმობს, რადგან ამგვარად ყურანის კითხვა უფრო სასარგებლოა. ასევე, გულში არსებულ რწმენასაც გააძლიერებს. თუმცა, ამ საკითხში არავითარი დაძალება არ უნდა მოხდეს. იმამი ყურანის კითხვას თარავიჰ ნამაზის ბოლო მუხლზე დაასრულებს, რის შემდეგ ვედრებას აღავლენს. ამის შესახებ აჰმად ბინ ჰანბელს და სხვებს გადმოცემები აქვთ.[14]

იმამი ჰაფიზი თუ არ არის (ანუ ყურანი ზეპირად თუ არ იცის), მაშინ წიგნის დახმარებით მისი წაკითხვა დაშვებულია, რადგან როგორც აიშა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს მისი მონა, რომლის სახელია ზაქვანი, რამაზნის თვეში წიგნის (ყურანის) საშუალებით იმამობას ასრულებდა.[15]

იმამმა იმამობისას ყურანი ისე უნდა წაიკითხოს, რომ მლოცველთათვის მძიმე არ იყოს. მრევლთან შეთანხმებით ყურანს გრძლად და ნელა თუ წაიკითხავს, ასეთ დროს არავითარი წინაღობა არ იქნება.

ვითრი და თარავიჰ ნამაზზე ყუნუთის კითხვა

ვითრი ნამაზი ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) სუნნეთიდანაა. აბუ აიიუბ ალ ანსარმა თქვა: ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ვითრი ყოველ მუსლიმზეა დაწესებული. მას, ვისაც ვითრის ხუთ მუხლად ლოცვა სურს, შეასრულოს. მას, ვისაც ვითრის სამ მუხლად ლოცვა სურს, შეასრულოს. მას, ვისაც ვითრის ერთ მუხლად შესრულება სურს, შეასრულოს.“[16]

ვითრი ნამაზის დრო, ძილის წინა ნამაზის დაწყებიდან დილის ნამაზამდე გრძელდება. ვითრის ყველაზე სასარგებლო დრო ჭამის შეწყვეტამდე, „იმსაქამდე“ „სეჰერ“-ის დროა, რადგან აიაშამ (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) თქვა: „ალლაჰის შუამავალს (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ვითრი ნამაზი ღამის ყველა ნაწილში აქვს შესრულებული. თუმცა, სიცოცხლის ბოლო მონაკვეთში ვითრს ჭამის შეწყვეტამდე სეჰერის დროს ასრულებდა.“[17]

თუ არის შიში იმისა, რომ პიროვნება დაძინების შემდეგ ვერ გაიღვიძებს, მაშინ ვითრს დაძინებამდე ილოცავს, რადგან ჯაბირის (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოცემის მიხედვით, ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „მას, ვისაც შიში აქვს იმისა, რომ ვერ გაიღვიძებს, ვითრი ნამაზი ღამის პირველ ნაწილში შეასრულოს. ხოლო, ვისაც იმედი აქვს, რომ ღამის ბოლო ნაწილში გამოიღვიძებს, ვითრი ღამის ბოლო ნაწილში ილოცოს, რადგან ღამის ბოლო ნაწილში შესრულებული ნამაზი მოწმეობაა, რის გამოც უფრო სასარგებლოა.“[18]

ერთ ღამეს თარავიჰ ნამაზის შემდეგ იმამთან ერთად ნალოცი ვითრი ნამაზის ცალკე, ხელმეორედ ლოცვა დაშვებული არ არის, რადგან ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ერთ ღამეში ორი ვითრი არ არის.“[19]

ვითრის ყველაზე ცოტა რაოდენობა ერთი მუხლია, ყველაზე ბევრი კი თერთმეტი. მისი შესრულების ორი ფორმა არსებოს: 1) ორ-ორ მუხლად და ბოლოს ერთი მუხლი ცალკე სრულდება. 2) მუხლების ერთმანეთის თანმიმდევრობით, ერთი სალამით შესრულება.[20]

პირველ მუხლზე ალ-ა’ლას, მეორე მუხლზე ალ-ქააფირუუნის და მესამე მუხლზე ალ-იჰლაასის კითხვა მუსთეჰაბია, რადგან უბაიი ბინ ქა’ბი შემდეგნარიად გადმოგვცემს: „ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) სურეების „87/1. ადიდე სახელი ღმერთისა შენისა, უზენაესისა!“, „109/1. უთხარი: ჰეი, ურწმუნოებო!“, „112/1. თქვი: ის, ალლაჰი ერთადერთია!“ კითხვით ვითრი ნამაზს ასრულებდა.“[21]

ვითრი ნამაზის სალამის მიცემის გარეშე ხუთი, შვიდი ან ცხრა მუხლის შესრულებაც დაშვებულია. ამ ყველაფრის შესახებ გადმოცემები არსებობს.

იბნი თაიმიიამ (რაჰიმაჰულლაჰ) თქვა: „რაც შეეხება ვითრის დროს ყუნუთის დუას: ამ საკითხში ალიმების სამი შეხედულება არსებობს: პირველი შეხედულების მიხედვით, ვითრის კითხვის დროს ყუნუთის დუის კითხვა არავითარ შემთხვევაში მუსთეჰაბი არ არის, რადგან ალლაჰის შუამავლისგან (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მსგავსი ქმედება არ გვსმენია. მეორე შეხედულების მიხედვით, მთელი წლის განმავლობაში ყუნუთის დუის კითხვა მუსთეჰაბია, როგორც იბნი მასუდი და სხვები გადმოგვცემენ. ასევე ალლაჰის შუამავალს (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ალ ჰასან ბინ ალისთვის (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) ვითრი ნამაზის დროს ყუნუთის დუა უსწავლებია. მესამე შეხედულების მიხედვით, როგორც უბაიი ბინ ქა’ბი გადმოგვცემს, რამაზნის მეორე ნახევარში ყუნუთის დუის კითხვა მუსთეჰაბია. აქედან გამომდინარე, ვითრი ნამაზის დროს ყუნუთის დუის კითხვა ნამაზში დაშვებული ვედრებების სახეობებიდანაა. ვისაც სურს შეუძლია იკითხოს, ვისაც არ სურს არ იკითხავს... პიროვნება რამაზნის ღამეებში იმამი თუ იქნება და თვის განმავლობაში ყუნუთის დუას წაიკითხავს, კარგი იქნება. მხოლოდ რამაზნის თვის მეორე ნახევარში თუ წაიკითხავს, ისევ კარგს იზამს. თუ საერთოდ არ წაიკითხავს, მაშინაც კარგს იზამს.“[22]

იმამი ყუნუთის დუას თუ წაიკითხავს, მიმყოლებმა ‘ამინ’ უნდა წარმოთქვან, ხოლო იმამის ხმა თუ არ ისმის, მაშინ პიროვნება დუას თავისთვის გააკეთებს.“[23]

თარავიჰ ნამაზის შესრულების სწორი ფორმა

ზოგიერთი იმამი თარავიჰ ნამაზის სწრაფად შესრულებას უპირატესობას ანიჭებს, რის გამოც, მლოცველნი ნამაზის სუნნეთებისა და ვააჯიბების შესრულებას ვერ ახერხებენ. ასევე, ამის საპირისპიროდ, ზოგიერთი იმამი თარავიჰ ნამაზს ძალიან ნელა ასრულებს.

იმამის მოვალეობა ალლაჰის შიშია. ისე სწრაფად არ უნდა შეასრულოს ნამაზი, რომ სუნნეთი ან ვააჯიბის შესრულება ვერ მოხერხდეს. ასევე, ისე ძალიან ნელა არ უნდა შეასრულოს ნამაზი, რომ მლოცველთათვის მძიმე და შემაწუხებელი იყოს. ნამაზი ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მეთოდების გათვალისწინებით უნდა შესრულდეს.

არასწორია ის, რომ იმამი თარავიჰ ნამაზის ლოცვის დროს შეცდომით მესამე მუხლზე წამოდგება და მიუხედავად იმისა, რომ ჯამაათი ამის შესახებ გაფრთხილებას მისცემს, ის მაინც ოთხ მუხლს შეასრულებს და სალამს ისე მისცემს. მსგავსი მოქმედება სუნნეთის საწინააღმდეგოა, რადგან ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა, რომ ღამის ნამაზი ორ-ორ მუხლად უნდა შესრულდეს.[24] აიშას (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოცემის მიხედვით, ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ის, ვინც ჩვენს საქმეში არარსებულს შემოიტანს, მისაღები არ არის / უარყოფილი იქნება.“[25]

იმამს მესამე მუხლზე მდგომარეობა თუ გაახსენდა ან თუ შეახსენეს, მაშინ ის, რაც უნდა გააკეთოს, თაშაჰჰუდზე დაჯდომა და სალამის მიცემის შემდეგ საჰივ სეჯდეს შესრულებაა.

არ არის პრობლემა იმაში თუ, იმამი ზედმეტობის გარეშე ყურანის კითხვას შეალამაზებს, თუმცა საჭიროა, რომ ყურანის კითხვის წესები (თაჯვიდი) დაიცვას. იმამმა ყურანი ისე უნდა წაიკითხოს, რომ რჩევა დარიგების ადგილას საკუთარი ხმის ტონი რჩევა-დარიგებასჰგავდეს. ხოლო მუქარის დროს მუქარას, აკრძალვის დროს აკრძალვას და ა.შ. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს: „38/29. ეს უბიწო წიგნი მოვავლინეთ შენთან, რათა შეიგონონ მისი აიათები და რომ განსაჯონ ბრძენკაცთა, ჭკუასაკითხთა!“

ერთხელ ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) შემთხვევით აბუ მუსა ალ აშარის ყურანის კითხვა მოისმინა და ესიამოვნა. მეორე დღეს კი უთხრა: „გუშინ შენ ყურანის კითხვის დროს მოგისმინე და ნეტავ ჩემი იმდროინდელი მდგომარეობა გენახა. მართლაც და ალლაჰს შენთვის ალ-ი დავუდის მიზმარი (ერთ-ერთი დასაკრავი ინსტრუმენტი) უბოძებია.“[26]

აქედან გამომდინარე, ყურანის კითხვის შელამაზება ისლამის ფარგლებში თუ ხორციელდება, მაშინ ეს მსმენელის რწმენას გააღვივებს და უფრო მოსმენადი გახდება.

ზოგიერთი პიროვნება ნამაზს ისეთი იმამის უკან ასრულებს, რომელმაც მასზე უფრო მეტი ზეგავლენა მოახდინა. რათქმაუნდა, ასეთ დროს საწინააღდეგო არაფერია, თუმცა უკეთესი იქნება თუ ადამიანები ნამაზს თავიანთი მესჯიდის იმამის უკან შეასრულებენ, რადგან იბნ ომარი (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს: ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ყოველივე თქვენგანმა ნამაზი თავისი მესჯიდის იმამის უკან შეასრულოს და სხვა მესჯიდის ძიებაში არ იყოს.“[27]

---

[1] ბუხარი, 2/47-48.

[2] ბუხარი, 2/45.

[3] მუსლიმ, 1/508, ჰადისის №: 736.

[4] ბუხარი, 2/251-252.

[5] ბუხარი, 2/44.

[6] ბუხარი, 2/47-48.

[7] იბნ ჰუზეიმე, 2/138, ჰადისის №: 1070; ალ-‘აზამიმ თქვა, რომ ჰადისი ჰასენია. ამ ჰადისს იბნ ჰიბბანიც გადმოსცემს: იბნ ჰიბბან, 6/169-170, ჰადისის №: 2409; შუაიბ ალ-არავუთი ამბობს, რომ ჯაჭვი სუსტია: ისა ბინ ჯარია სუსტი გადმომცემია. ალ-ჰეისემი, მეჯმაუ’ზ-ზევაიდ, 3/172: ჯაჭვში ისა ბინ ჯარიაა. იბნი ჰიბბანი მას სანდოდ, ხოლო იბნ მაინი კი, სუსტად მიიჩნევს.

[8] იბნ ყუდამე, ალ-მუღნი, 2/167.

[9] ბუხარი, 2/45.

[10] აბუ დავუდ, 1/105, ჰადისის №: 1375; ალ-ალბანი, საჰიჰუ სუნენ-ი აბუ დავუდ, 1/258, ჰადისის №: 1227, საჰიჰი.

[11] ბუხარი, 2/252.

[12] ბუხარი, 2/13.

[13] აბუ დავუდ, 2/155-156, ჰადისის №: 1479; ალ-ალბანი, საჰიჰუ სუნენ-ი აბუ დავუდ, 1/275-276, ჰადისის №: 1304;

[14] აბდურრაჰმან ბინ მუჰამმედ ბინ ყასიმ, ალ-იჰქამ შერჰუ უსული’ლ-აჰქამ, 1/309-310.

[15] ბეიჰაქი, სუნენ, 2/253; იბნ ჰაჯერ, თელჰის’ულ-ჰაბირ, 2/43;

[16] აბუ დავუდ, 2/132, ჰადისის №: 1422; ალ-ალბანი, საჰიჰუ სუნენ-ი აბუ დავუდ, 1/267, ჰადისის №: 1260.

[17] ბუხარი, 2/13.

[18] მუსლიმ, 1/570, ჰადისის №: 755.

[19] აბუ დავუდ, 2/140-141, ჰადისის №: 1439; ალ-ალბანი, საჰიჰუ სუნენ-ი აბუ დავუდ, 1/269-270, ჰადისის №: 1276.

[20] მაგალითად, სამ მუხლიანი ვითრის შესრულების ორი ფორმა განვიხილოთ: 1) ორი მუხლის შესრულების შემდეგ სალამს მივცემთ, რის შემდეგაც ერთ მუხლს ცალკე შევასრულებთ. 2) სამივე მუხლს ერთმანეთის მიყოლებით ერთი სალამით დავასრულებთ.

[21] იბნ მაჯე, 1/370, ჰადისის №: 1171; ალ-ალბანი, საჰიჰუ სუნენ-ი იბნ მაჯე, 1/193, ჰადისის №: 961.

[22] იბნ თეიმიია, მეჯმუუ’ლ-ფეთვა, 22/271.

[23] იბნ ყუდამე, ალ-ყაფი, 1/153.

[24] ბუხარი, 2/45.

[25] მუსლიმ, 2/1344, ჰადისის №: 1718.

[26] მუსლიმ, 1/546, ჰადისის №: 793.

[27] თაბერანი, ალ-ქებირ, 12/270, ჰადისის №: 13373; ჰეისემი, მეჯმაუ’ზ-ზევაიდ, 2/23-24.