მმართველობა
შესავალი
მმართველობა ულუჰიეთ,
რუბუბიეთ და სახელ-თვისებების თავჰიდის საერთო საკითხია. განსაკუთრებით კი ულუჰიეთისა
და რუბუბიეთ თავჰიდის საკითხში შედის. ბოლო წლების განმავლობაში, ადამიანებისთვის მმართველობის
თავჰიდის საკითხი გაუგებარი გახდა, რის გამოც სწავლულებმა ამ საკითხს ცალკე ადგილი
მიანიჭეს.
რუბუბიეთ თავჰიდის
საფუძვლებიდან ერთ-ერთი ალლაჰის მბრძანებლობისა და აკრძალვის უფლებაა ანუ ალლაჰის ერთობა
ისეთ საკითხებში, როგორიცაა კანონის გამოცემა, ჰარამისა და ჰალალის დაწესება. ამის
არგუმენტი სურა თავბა-ს 31-ე აიათის თაფსირია.
ულუჰიეთ თავჰიდი: ალლაჰის ღვთაებრიობის თვისების გაერთიანება. ღვთაების
თვისებებიდან ერთ-ერთი მმართველობა, მბრძანებლობა და ავტორიტეტის ქონაა. აქედან გამომდინარე,
მმართველობის თავჰიდი ულუჰიეთ თავჰიდის ნაწილიცაა.
სახელ-თვისებათა თავჰიდი: ალლაჰის სახელებიდან ერთ-ერთი ‘ალ-ჰაქემ’ ანუ მმართველი,
მბრძანებელია.
ეს ყველაფერი მმართველობის
თავჰიდის მნიშვნელობის შესახებ მიგვითითებს. თავჰიდის სამი ნაწილის საერთო წერტილი
მმართველობაა. ადამიანის გაჩენის მიზანი ალლაჰზე მსახურებაა. ღვთისმსახურება კი ალლაჰის
ბრძანებების შესრულებას და აკრძალვებისგან შორს ყოფნას ნიშნავს, რაც მმართველობის თავჰიდია.
მოაზროვნე ადამიანი
მიხვდება, რომ სამყარო და მისი მოწყობილობა ალლაჰის მიერაა შექმნილი, სადაც არავითარი
უწესრიგობა არ არსებობს. ალლაჰი როგორც კი სამყაროს მმართველია, ასევე ადამიანების
ცხოვრების მმართველიც ის არის. ასევე, თუ დავფიქრდებით მივხვდებით, რომ ადამიანისა
და სამყაროს შემქმნელმა ალლაჰმა ადამიანი ტყულ-უბრალოდ არ გააჩინა.
„75/36. ნუთუ ეგონა ადამიანს, რომ უპასუხისმგებლოდ იქნებოდა მიტოვებული?“
მორწმუნეთა შორის
არ არის სხვადასხვა აზრი იმასთან დაკავშირებით, რომ ალლაჰი მმართველი, მბრძანებელი
და დამკანონებელია.
ერთ-ერთი ეჭვი და
მისი პასუხი
ეჭვი: ზოგიერთი პიროვნება ამბობს, რომ მმართველობის თავჰიდი
არ არსებობდა, საჰაბეებმა და სალაფებმა მის შესახებ არაფერი იცოდნენ.
პასუხი: იმისათვის, რომ რაღაც რწმენას მივაკუთვნოთ, საჰაბეებისა
და სალაფების სიტყვები საჭირო არ არის. მაგალითად: სახელ-თვისებების საკითხში საჰაბეებს
შორის სხვადსხვა აზრი, დაპირისპირება არ ყოფილა, თუმცა სახელ-თვისებების თემა ცალკე
არ განუმარტავთ. შემდეგ პერიოდებში, ხალხი სახელ-თვისებების თავჰიდში
სწორ გზას, როდესაც ასცდა, სწავლულებმა ყურადღება თავჰიდის ამ ნაწილზე უფრო მეტად გაამახვილეს,
რის გამოც ეს საკითხი ცალკე განიმარტა. მმართველობის თავჰიდიც ამის მსგავსია.
მმართველობის თავჰიდის საწინააღმდეგო მდგომარეობები
როგორც ვთქვით, მმართველობის
თავჰიდი უზენაეს ალლაჰზე კანონის გამოცემის უფლების მინიჭებაა. სისტემა, ორგანიზაცია
ან ადამიანი, რომელიც ალლაჰის კანონების გარდა სხვა კანონს გამოსცემს, შირქის სისტემას
მიეკუთვნება და ამ სისტემით კმაყოფილი ადამიანი მუშრიქია. კანონის გამომცემი დემოკრატი
იქნება, დესპოტი, დიქტატორი თუ რომელიმე წარჩინებული ოჯახი, მნიშვნელობა არ აქვს. ალლაჰის
გარდა სხვა, ვინც კანონს გამოსცემს მუშრიქია.
დემოკრატია: ბერძნული სიტყვაა, რომელიც ორი სიტყვისგან შედგება:
‘დემოს’ (ხალხი) და ‘კრატეს’ (მმართველობა).
მნიშვნელობა: დემოკრატია: ხალხის მმართველობა. მისი გავრცელებული
ფორმა ხალხის არჩევნებში მონაწილეობაა, სადაც წინა პლანზე მდგომ პიროვნებებს ირჩევენ,
რის შემდეგაც ეს პიროვნება ხალხის წარმომადგენელი ხდება, რომელიც კანონის გამოცემისთვის
პარლამენტში შედის. ეს იმას ნიშნავს, რომ თვითონ ხალხი გამოსცემს კანონს. აქედან გამომდინარე,
მმართველობის თავჰიდის საწინააღმდეგო ორი ჯგუფი არსებობს: ამომრჩეველნი (ხალხი) და
არჩეულნი (წარმომადგენლები).
