3.3 მმართველობა - ამომრჩეველნი

მეშვიდე ეჭვი: „ასე, რომ ვთქვათ ან ამგვარად, რომ მოვიქცეთ, მაშინ ყველა ქააფირი გახდება.“

პასუხი: ალლაჰი როდესაც ბრძანებას გასცემს ჩვენი მოვალეობა მასზე მორჩილება ან რაიმე არჩევანი თუ არის მისი მოძებნაა. საკითხის მიმართ არჩევანი თუ იქნება, ვისაც სურს შეასრულებს ვისაც სურს არ შეასრულებს. ამ მდგომარეობის გარდა, სხვა შემთხვევაში ალლაჰის ბრძანებების წინააღმდეგ წამსვლელი ცოდვილი ან ქააფირი გახდება. რიცხობრიობას ჰუქმებთან კავშირი არ აქვს. რიცხობრიობა ისლამში კი არა დემოკრატიულ მმართველობაშია მნიშვნელოვანი.

a)            უმრავლესობის წინააღმდეგობა ჰუქმებზე არ მოქმედებს.

„14/8. და უთხრა მუსამ: „რომც უარყოთ თქვენ და ყველამ, ვინცაა დედამიწაზე, უეჭველად, ალლაჰი მდიდარია, ყოვლადქებულია!““

b)            უზენაესი ალლაჰი ყურანში გვაცნობებს, რომ უმრავლესობა ალლაჰის ბრძანებების წინააღმდეგ წავიდა.

„6/116. და თუ დაჰყვები შენ იმ მრავალთ (ურწმუნოებს), დედამიწაზე რომ არიან, ეგენი ალლაჰის გზას აგაცდენენ შენ. ისინი მხოლოდ ვარაუდს მისდევენ და მხოლოდ სიცრუეს თხზავენ.“

„12/106. მათგან უმეტესი ისე არ ირწმუნებენ ალლაჰს, თუ არ დაუდგენენ თანაზიართ.“

სანდო წყაროების მიხედვით, ალლაჰის შუამავლის სიკვდილის შემდეგ მუსლიმი თემის ოთხმოცდაათმა პროცენტმა რელიგია შეიცვალა ანუ მურთადი გახდა.

მერვე ეჭვი: „ისინი ქააფირები, რომც იყვნენ, მათზე თაქფირის გამოტანით რას მოვიგებთ?“

პასუხი: თაქფირი შარიათული ჰუქმია. პირობების შესრულებისა და დამაბრკოლებლების განულების დროს თაქფირის გაკეთება აუცილებელია/ვააჯიბია. ჩვენ თაქფირის გაკეთების დროს ალლაჰის ბრძანებას ვასრულებთ. პიროვნება ტაღუთის დონეზე თუა მიღწეული, იმისათვის რომ სხვა რომელიმე პიროვნება ისლამში შევიდეს ამ პიროვნებას თაქფირი უნდა გამოუტანოს.

ზოგადად, ყურანს თუ დავაკვირდებით, უზენაესმა ალლაჰმა ურწმუნო და მორწმუნე ერთმანეთისგან განასხვავა და ისინი დაწყვრილებით აღწერა. ამის მიზეზი, მორწმუნეთა ცნობით მათთან დაკავშირებული ჰუქმებით მოქმედება და ცხოვრებაა. მსგავსი რამ საჭირო, რომ არ ყოფილიყო უზენაესი ალლაჰი წიგნში არ დაწერდა.

სუნნეთს თუ დავაკვირდებით, ალლაჰის შუამავალი ხალხს რელიგიას როდესაც უხსნიდა, თავჰიდის მოწინააღმდეგე ხალხის თვისებებსა და ჰუქმებს განმარტავდა. ამის ერთ-ერთი მაგალითი სურა ქააფირუნია. შუამავლის მოსვლამდე ზოგიერთი მუვაჰიდი იყო, თუმცა იმის გამო რომ ისინი მუშრიქების საქმეში არ ერეოდნენ, წამებისა და ტყვეობის ქვეშ არ ექცეოდნენ. შუამავალმა კი მუშრიქებს პირდაპირ დაუპირისპირდა და მათი ჰუქმი გამოაცხადა.

პიროვნების მორწმუნეობა და ურწმუნოება შემდეგ ჰუქმებს მოითხოვს...

მაგალითად:

·         მუსლიმ მმართველზე მორჩილება ფარძია. ქააფირი მმართველზე მორჩილება აკრძალულია და მისი პოსტიდან ჩამოგდება აუცილებელია.

·         მუსლიმ მმართველზე ზექათის გადახდა ფარძია, ქააფირზე კი ქუფრი.

·         მუსლიმისა და ქააფირის სასაფლაო ცალ-ცალკეა.

·         მუსლიმს ქააფირის ქალიშვილზე ქორწინება შეუძლია, მასზე ქალიშვილის მიცემა კი არა.

ეს და სხვა ათობით ჰუქმი პიროვნების მორწმუნეობასა და ურწმუნოებაზეა დამოკიდებული და როგორ შეიძლება ადამიანმა თქვას ის, რომ სხვას ქააფირს თუ უწოდებს ან არ უწოდებს რა დაშავდება?!

კითხვის გაგრძელება

3.2 მმართველობა - ამომრჩეველნი

მეხუთე ეჭვი: ამ საქმის შემსრულებელნი უცოდინრები არიან, რის გამოც მათზე თაქფირის გამოტანა არ შეიძლება.

პასუხი:

a)            ამ თემის ძირითადი საკითხები წინა ნაწილში განვმარტეთ.

b)            მმართველობა არის ის, რაც თავჰიდს ეხება. აქედან გამომდინარე, მისი შესწავლა ფარძი ‘აინია. პიროვნებასთან ყურანმა და სუნნეთმა თუ მიაღწია და ფარძი ‘აინი საკითხები არ იცის, მაშინ მისი მდგომარეობა გამართლებული ვერ იქნება. მათ უცოდინრები კი არა ზურგის შემქცევნი ეწოდებათ, რაც თვითონ ქუფრია:

„74/49. ამის მიუხედავად, რა ემართებათ მათ, რომ შეხსენებას ზურგს აქცევენ?

50. თითქოს ეგენი დამფრთხალნი კანჯარნი (1) (გარეული ვირი),

51. გარბიან ლომისგან.“

„18/57. და ვინ არის იმაზე უსამართლო, ვისაც შეახსენეს თავისი ღმერთის აიათები, მაშინ ზურგი აქცია და დაივიწყა ის, რაც მისმა ხელებმა წაიმძღვარეს?“

მეექვსე ეჭვი: მსგავს მოქმედებას ტავილის გამო სჩადიან, რის გამოც თაქფირი არ სრულდება.

პასუხი: რა არის ტავილი?

a)            ტავილი რომელიმე არგუმენტზე დაყრდნობით, მტკიცებულებაზე სხვა მნიშვნელობის მინიჭებაა.

როგორც განმარტებიდან ვხვდებით, ტავილი მტკიცებულებაზე უნდა იყოს დამოკიდებული. ტავილი თუ მტკიცებულებებს ეყრდნობა მაშინ ის საჰიჰია. თუ არა ის ბათილია. როგორც წინა თემებში ვთქვით პარტიის წევრებს არანაირი მტკიცებულება არ გააჩნიათ, რაზეც დაყრდნობა შესაძლებელი იქნება. ასევე, იმის თქმა, რომ ტავილის შემსრულებელი მართალია არ არის სწორი, რადგან ყოველი ადამიანის არასწორი ქმედება არასწორ ტავილს ეყრდნობა.

b)            რელიგიის საფუძველში ტავილი გაუმართლებელია.

მაგალითად, ზექათის გაცემაზე უარის მთქმელმა საზოგადოებამ თავბა სურას აიათს „9/103. აიღე მათი ქონებიდან მოწყალება,“ ტავილი გაუკეთეს და თქვეს: „ზექათი მხოლოდ და მხოლოდ შუამავალზე გაიცემა (და არა სხვაზე).“ რადგან აიათის ბოლო ნაწილში უზენაესი ბრძანებს: „რომ მისით გაასუფთაო და განწმინდო ისინი. და შეევედრე მათთვის, უეჭველად, შენი ვედრება სიმშვიდეა (1) (წყალობაა) მათთვის. უეჭველად, ალლაჰი ყოვლისმსმენია, ბრძენია!“ რის გამოც მათ თქვეს: „ამ თვისებების მქონე მხოლოდ შუამავალია.“ მიუხედავად ამისა, აბუ ბაქრმა და საჰაბეებმა მათი ეს ტავილი არ მიიღეს და მურთადის ჰუქმი მიანიჭეს. როგორი იქნება მათი მდგომარეობა, რომელთა ტავილს დასაყრდენიც კი არ აქვს?

c)            ტავილი მისაღები, რომ იყოს, შემდეგ პირობებს უნდა აკმაყოფილებდეს:

1.            რელიგიის აშკარა მტკიცებულებების საწინააღმდეგო არ უნდა იყოს,

2.            ტავილის შემსრულებელი ალიმი უნდა იყოს,

3.            საბოლოო შედეგი არცერთ მტკიცებულების საწინააღმდეგო არ უნდა იყოს.

კითხვის გაგრძელება

3.1 მმართველობა - ამომრჩეველნი

მესამე ეჭვი: შუამავლის პერიოდში ნაჯაში მუსლიმი გახდა, თუმცა ისლამის კანონით არ უხელმძღვანია. მიუხედავად ამისა, შუამავალმა მისი ჯანაზა შეასრულა.

პასუხი: ნაჯაშის ისლამის მიღების დროს მასთან არცერთი ისლამის ჰუქმი არ მიღწეულა. აბდულლაჰ ბინ მასუდმა (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) თქვა: „ეთიოპიიდან დაბრუნების შემდეგ, როგორც ადრე ვასრულებდით იმგვარად შუამავალს ნამაზის დროს სალამი მივეცით. ჩვენი სალამი არ აიღო და ბრძანა: ‘ნამაზის დროს საუბარი არ შეიძლება.’“[1]

ჰადისი გვიჩვენებს, რომ დღეში შესასრულებელი ხუთი დროის ნამაზის ჰუქმები და წეს-ჩვეულებები ცუდი მდგომარეობის გამო არ იყო მიღწეული მათთან. აქედან გამომდინარე, შეუძლებელია ადამიანმა იმოქმედოს იმით, რაც მასთან არ მიღწეულა.

ისტორიულ წყაროებში არ არის მტკიცებულება იმასთან დაკავშირებით, რომ ნაჯაშიმ ქვეყანა ალლაჰის კანონებით მომართა თუ არა. იმის გამოცხადება, რომ ნაჯაშიმ ქვეყანა შარიათით არ მომართა, უცოდინრობით რაიმე საკითხის შესახებ საუბარია, რაც ალლაჰის მიერ აკრძალულია.[2]

მეოთხე ეჭვი: იუსუფ შუამავალმა (‘ალეისალამ) ქააფირი ფარაონის გვერდით მინისტრობა შეასრულა.

პასუხი:

a)            რომელიმე შუამავლის შესახებ ცოდნის გარეშე საუბარი და იმის გამოცხადება, რომ მან ქუფრი ჩაიდინა, იჯმათი ქუფრია.

b)            იუსუფ შუამავალს ცილი ორჯერ დასწამეს: მეფის ცოლთან მრუშობა და ალლაჰის კანონებით უმოქმედობა.

c)            იუსუფ შუამავალი (‘ალეისალამ) შუამავლებიდან ერთ-ერთი შუამავალია. ყოველი შუამავლის მისია კი ერთია: „16/36. და ვფიცავ! ჩვენ წარმოვგზავნეთ ყოველ ერთან შუამავალი, რათა ალლაჰისთვის ეცათ თაყვანი და განდგომოდნენ ტაღუთს.“

აქედან გამომდინარე, იუსუფ შუამავლის მისიაც ხალხის ალლაჰის თაყვანისცემისკენ და ტაღუთისგან შორს ყოფნისკენ მოწოდება იყო. როგორც ნისა სურას მე-60 აიათში ვხვდებით, ტაღუთის ერთ-ერთი მნიშვნელობაში შედის ის ადამიანი, რომელიც ალლაჰის მოვლენილი კანონით არ ხელმძღვანელობს. იუსუფ შუამავლის შესახებ თქვეს, რომ ტაღუთისგან შორს ყოფნის მაგივრად, ტაღუთის გვერდით დაიკავა ადგილი. აქედან გამომდინარე, პარტიის წევრებს ორი გზა აქვთ: ერთი ის, რომ ან წინამძღოლის მუსლიმობას გამოაცხადებენ და იუსუფ შუამავალზე ცილის დაწამებას გადაურჩებიან ან შირქს გააგრძელებენ და ყურანის ერთ აიათს მიიღებენ მეორეს კი უარყოფენ.

შენიშვნა: იმამ ნავავის, მუჯაჰიდისა და სხვა ალიმების მიხედვით მმართველი მუსლიმი იყო, რადგან ყურანს თუ შევხედავთ მმართველები ყოველთვის შუამავლების წინააღმდეგ მოქმედებდნენ. იუსუფის ფადიშაჰი კი მას კარგად ექცეოდა, უფრო მეტიც მას სტატუსი მიანიჭა, რის გამოც ამბობენ, რომ ის მუსლიმი იყო. რათქმაუნდა ეს შეხედულებები ერთ-ერთი ალბათობაა. თუმცა პარტიის წევრების გამოცხადებებზე უკეთესი ეს აზრია. დაუშვებელია იუსუფ შუამავალს რომ არ აეხსნა ფადიშაჰისთვის რელიგია, მაშინ როცა ის ციხეში ყოფნის დროს ხალხს უხსნიდა, რომ ალლაჰის გარდა სხვა მბრძანებელი და კანონმდებელი არ იყო.

„12/54. და თქვა მეფემ: „აქ მომგვარეთ იგი, მას პირად მრჩევლად დავიდგენ!“ ხოლო, როცა დაელაპარაკა მას, თქვა: „უეჭველად, ამიერიდან ჩვენთან უმაღლესი ჩინის მფლობელი და სანდო ხარ შენ.““

ეს აიათი მანიშნებელია იმისა, რომ იუსუფ შუამავალმა მის ფადიშაჰს დიდი ხნის განმავლობაში ესაუბრა. აიათში მოცემული სიტყვა „ყალლამა“ დიდხანს საუბარს ნიშნავს.

„12/56. აი, ამგვარად დავამკვიდრეთ იუსუფი დედამიწაზე, რათა მას ეცხოვრა ისე, როგორც უნდოდა. მოვუვლენთ ჩვენს წყალობას, ვინებებთ ვისაც და არ დავუკარგავთ საზღაურს კეთილისმქმნელთ!“

იუსუფ შუამავალი მისი ფადიშაჰის სურვილის მიხედვით კი არა, ისე მოქმედებდა როგორც მას სურდა. ამის სხვა დალილი 76-ე აიათია:

„12/76... ვერ შეძლებდა, რომ შეაკავებინა თავის ძმა მეფის კანონიდან გამომდინარე თუ არ ინებებდა ამას ალლაჰი.“

იუსუფ შუამავალმა აქ მამამისის, იაყუბ შუამავლის შარიათით იმოქმედა.

d)            იუსუფის ამბავი ისე, რომც ყოფილიყო, როგორც პარტიის წევრები ამბობენ, საკამათია ის, რომ ჩვენამდე არსებული შარიათი ჩვენ გვიკავშირდება თუ არა. ის, ვინც ამბობს, რომ ჩვენ გვიკავშირდებაო, შემდეგი პირობა მოაქვთ: „მანამ, სანამ შარიათის საწინააღმდეგო არ იქნება...“

---

[1] ბუჰარი

[2] 17/ისრა, 36

კითხვის გაგრძელება

3. მმართველობა - ამომრჩეველნი

დემოკრატიული მმართველობის მიხედვით, ამომრჩეველნი ხმის მიცემით მმართველობაში მონაწილეობას იღებენ. არჩეულ პიროვნებას ხალხის წარმომადგენელი (დეპუტატი), მათი შეკრების ადგილს კი მეჯლისი (პარლამენტი) ეწოდება. წინა ნაწილში აღვნიშნეთ, რომ ამომრჩეველიც იგივე კატეგორიაში შედის, რადგან სხვაზე უფლებამოსილების გადაცემა პიროვნებას პასუხისმგებლობისგან არ ათავისუფლებს ანუ მის მიერ დანიშნულ უფლებამოსილ პირის ქმედებებზე პასუხისმგებელია.

ზოგადი ეჭვები

პირველი ეჭვი: დღესდღეობით ძალისხმევა (გაძლიერება) მხოლოდ და მხოლოდ პოლიტიკითაა შესაძლებელი. მისი გზა კი პარლამენტში შესვლაა.

პასუხი: უზენაესმა ალლაჰმა დაგვიწესა ის, თუ როგორ უნდა გავავრცელოთ ისლამი და ვიცხოვროთ მისით. ისლამში ძალისხმევა სამი ნაწილისგან შედგება:

a)            მოპატიჟება,

b)            მზადება,

c)            ჯიჰადი.

თითოეული ნაწილის დამადასტურებელი არგუმენტი არსებობს. მათ გარდა დანარჩენი ყოველი მეთოდი თუ ძალისხმევა ცრუ სურვილებისა და ვნებების პროდუქტია.

„45/18. მერე ჩვენ დაგადგინეთ შენ გზაზე ბრძანებიდან. მაშ, მისდიე მას და არ აჰყვე სურვილებს იმათსას, რომელნიც არ უწყიან.“

აიათი აცხადებს იმას, რომ შარიათის მიერ დაწესებული მეთოდების გარდა სხვა მეთოდი ან ძალისხმევა სურვილებსა და ვნებებზე დაფუძნებული ხალხის პროდუქტია. როგორც ვიცით, შუამავალს მექქაში არსებულ პარლამენტში შესვლის საშუალება ჰქონდა. მიუხედავად იმისა, რომ შუამავალს მაღალი თანამდებობის პოსტი შესთავაზეს, შუამავალმა ისინი უარით გაისტუმრა.

უზენაესმა ალლაჰმა ყურანში, შუამავალმა კი თავის სუნნეთში ქააფირისა და მუსლიმის განმასხვავებელი კანონები და წეს-ჩვეულებები გვავნობა.

·               ალლაჰმა მორწმუნისა და ქააფირის სახელები ერთმანეთისგან განასხვავა.

·               საბოლოო ადგილი სამოთხითა და ჯოჯოხეთით განასხვავა.

·               ჩაცმის სტილში ისინი ერთმანეთისგან განასხვავა.

·               მუსლიმებზე ჰიჯრეთის ბრძანების საშუალებით მათი საცხოვრებელი ადგილი ერთმანეთისგან განასხვავა.

·               ჯიჰადის ბრძანებით ქააფირების თავისუფლად ცხოვრება ერთმანეთისგან განასხვავა.

პოლიტიკისა და პარლამენტის საშუალებით ისლამზე დახმარება, სარგებლის მოტანა და რელიგიის მტრის წინააღმდეგ მოქმედება ზემოთ ჩამოთვლილ არცერთ ნაწილში არ შედის.

მეორე ეჭვი: შესრულებული საქმე/მოქმედება არგუმენტის წინააღმდეგი რომც იყოს, სარგებლის მიღება შარიათით დაშვებულია. ჩვენ სარგებლის მოპოვების მიზნით ვმოქმედებთ.

პასუხი: საკამათოა ის, რომ სარგებლის მიღება შარიათული არგუმენტია. სწავლულების უმეტესი ნაწილი სარგებელის მიღებას შარიათის კანონად არ მიიჩნევს. ხოლო ის სწავლულებმა, რომლებიც მეორე აზრს ემხრობიან, სარგებელი სამ ნაწილად ჩამოაყალიბეს:

1.            ალლაჰის მიერ აღიარებული სარგებელი (მტკიცებულების შესაბამისი),

2.            ალლაჰის მიერ უარყოფილი სარგებელი (მტკიცებულების საწინააღმდეგო),

3.            შარიათის მიერ არც მიღებული და არც საწინააღმდეგო სარგებელი (სარგებელი, რომლის შესახებ მტკიცებულება არ არის).

ყველა სწავლულის ერთიანი აზრით, მეორე ნაწილით მოქმედება დაუშვებელია. რაც შეეხება მესამე ნაწილს, მის შესასრულებლად სამი პირობაა აუცილებელი:

·               მტკიცებულების საწინაღმდეგო არ უნდა იყოს,

·               სარგებელი ზუსტი უნდა იყოს,

·               სარგებელი ზოგადი უნდა იყოს ანუ მთელი უმმეთისთვის სასარგებლო უნდა იყოს.

ალბათ დამეთანხმებით იმაზე, რომ პირობების დაკვირვების შემდეგ პარლამენტზე და მის სარგებელზე საუბარი ზედმეტი და დროის ხარჯვაა.

შენიშვნა: ყურანში ალლაჰის მიერ დაწესებული ზოგადი სარგებელი არსებობს: დედამიწაზე თავჰიდის (ერთღმერთიანობის) გავრცელება და შირქის გაუქმება. ალლაჰი ამ სარგებელს დანარჩენზე მეტ უპერატესობას ანიჭებს. მაგალითად: სწავლულების ერთიანი აზრით, ალლაჰის წინაშე სხვა მნიშვნელოვანი სარგებელი შემდეგია: ქონება, სული, ჭკუა, ნამუსი და რელიგია. ალლაჰმა ჯიჰადი ფარძად დააწესა. ჯიჰადის შესრულების დროს კი ქონების, სულისა და ნამუსის შელახვის შესაძლებლობა არსებობს. მიუხედავად ამისა, უზენაესმა ალლაჰმა შირქის (მრავალღმერთიანობის) გასაუქმებლად ჯიჰადი ფარძად დააწესა.

კითხვის გაგრძელება

რას ნიშნავს ტაღუთი?

ტაღუთის ზოგადი მნიშვნელობა შემდეგია: ზღვარს გადაცილება, გარკვეული საზღვრის გადაკვეთა. ხოლო ისლამში მისი მნიშვნელობა შემდეგია: ტაღუთი არის ყველა (სულიერი) და ყველაფერი (უსულო), რაც ადამიანს ალლაჰისგან და მისი კანონებისგან აშორებს. ახლა კი ვნახოთ თუ როგორ განმარტეს სწავლულებმა სიტყვა ტაღუთი.

იბნ-ი ყაიიმ-ი ამბობს: „ტაღუთი არის ყველა და ყველაფერი, რასაც ეთაყვანებიან, ემორჩილებიან და რაც მიზეზია იმის, რომ ადამიანმა გადალახოს ალლაჰის მიერ დაწესებული საზღვარი. ყოველი თემის ტაღუთი არის ის, რასაც ალლაჰის კანონების გარდა მის (ტაღუთის) კანონებს მიმართავენ, ალლაჰი მიატოვეს და მას სცეს თაყვანი. ვინც არ განსჯის იმით, რაც მოავლინა ალლაჰმა და მისმა შუამავალმა, ეს ნიშნავს, რომ მან (პიროვნებამ) მსაჯულად ტაღუთი აიყვანა.“44(İ’lamu’l-Muvakkıîn, 1/50.).

შიჰულ-ისლამ იბნ-ი თაიმიია ამბობს: ყველა და ყველაფერი ის, რასაც ალლაჰისა და მისი კანონების გარდა ემორჩილებიან ტაღუთია. აქედან გამომდინარე, ვინც ალლაჰის გარდა სხვა კანონით განსჯის ის ტაღუთია, ხოლო ვინც მათ სასამართლოს მიმართავს, ტაღუთის მორჩილებაში ჩაეთვლება.(რაც ქუფრია).“45(Mecmuu’l-Fetâva, 28/200.).

იმამ თაბერი ამბობს: „ჩემი აზრით ტაღუთის მნიშვნელობა შემდეგია: ყველა და ყველაფერი ის, რასაც ალლაჰის გარდა ემორჩილებიან ტაღუთია. ტაღუთი შეიძლება იყოს ეშმაკი, კერპი, უსულო საგანი ან პიროვნება.“46(Tefsiru’t-Taberi, 3/13.).

აბდურრაჰმან ალ-ბათნ-ი ამბობს: „ყველა და ყველაფერი, რასაც ალლაჰის გარდა ეთაყვანებიან და რომლებიც მათზე მსახურებისთვის (ალლაჰის გარდა) მოუწოდებს, ტაღუთია. აგრეთვე ტაღუთია ის, ვინც განსჯის კანონით, რომელიც განსხვავებულია ალლაჰის კანონებისა. ტაღუთია ჯადოს მკეთებელი და ის ხალხი, რომლებიც გარდაცვლილებზე მსახურებისთვის მოუწოდებს ხალხს. მათი მოსამსახურე და დამცველიც ტაღუთია. ხოლო ყველაზე დიდი ტაღუთი ეშმაკია.“47(ed-Dürerü’s-Seniyye, 2/103.).

შეიჰ მუჰამმად ალ-ფქი ამბობს: „ტაღუთი არის ყველა ის კანონი, რომელიც ალლაჰის კანონის საწინააღმდეგო და პროცენტის, ალკჰ. სასმელის და მრუშობის ჰალალად გამომცხადებელია...“48(Fethu’l-Mecid, sf. 282.).

ისლამის სწავლულებმა ტაღუთი ხუთ საფეხურად ჩამოაყალიბეს:

1) ეშმაკი: უეჭველად, ყველაზე დიდი ტაღუთი ეშმაკია. ის არის ყველაფერი ცუდის თავი. მან დაიფიცა, რომ წარღვნის დღემდე ადამიანებს ჭეშმარიტი გზიდან ააცდენდა.

„7/16. მიუგო (1) (ეშმაკმა): რაკი ჩემი გზიდან გადაცდენა ინებე, უთუოდ, ჩავუსაფრდები მე მათ (2) (ადამის მოდგმას) შენს სწორ გზაზედ (3) (გზა, რომლის საშუალებით შესაძლებელია ალლაჰთან ზიარება);

17. მერე, უთუოდ, გამოვეცხადები წინიდან და უკნიდან, მარჯვნიდან და მარცხნიდან (1) (ყველა მხრიდან, რათა ავაცდინო ჭეშმარიტ გზას. იბნი აბბასის გადმოცემის თანახმად, ეშმაკს არ ძალუძს ადამიანთან მიახლოვება ზემოდან, ვინაიდან, ზემოდან უზენაესი ალლაჰის წყალობით არის დაცული ადამიანი). და ვერ ჰპოვებ მათგან უმეტესს მადლიერს.“

აქვე მინდა ავღნიშნო ის, რომ სიტყვა ტაღუთი და სიტყვა ეშმაკი სხვადასხვაა. ეშმაკი ტაღუთია, ხოლო ტაღუთი მხოლოდ ეშმაკი არ არის. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს: „4/76. რომელთაც იწამეს, იბრძვიან ალლაჰის გზაზე; ხოლო რომელთაც უარყვეს, იბრძვიან ტაღუთის (1) (ეშმაკის გზაზე) გზაზე. მაშ, შეებრძოლეთ ეშმაკის მეგობრებს (2) (ვინც ეხმარებათ უზნეობისა და ურწმუნოების გავრცელებაში ეშმაკს, თქვენ დაამარცხებთ მათ ალლაჰის შეწევნით), უეჭველად, უძლურია მზაკვრობა (3) (მორწმუნეთა წინააღმდეგ) ეშმაკისა!“

ალლაჰმა აიათში სიტყვა ტაღუთი და ეშმაკი ერთად გამოიყენა, რაც იმას ნიშნავს რომ ეს ორი ტერმინი ერთიდაიგივე არ არის. ყოველი ეშმაკი ტაღუთია, ხოლო ყოველი ტაღუთი ეშმაკი არ არის.

2) ჯადოქარი: საჰაბეებიდან ზოგიერთმა სიტყვა ტაღუთს ჯადოქრის მნიშვნელობა მიანიჭა. ჯადოქრები ხალხს სიმართლეს უმალავს და სიცრუეს ულამაზებს. ისლამის სწავლულების მიხედვით ჯადოს მკეთებელი შირქში ვარდება, რის გამოც მათი სასჯელი სიკვდილია.

3) წინასწარმეტყველი: წინასწარმეტყველი ეწოდება პიროვნებას, რომელიც აცხადებს მომავლისა და დაფარულის ცოდნას. ზოგიერთი მათგანი მომავალს წინასწარმეტყველებს, ზოგიერთი კი დაკარგულ ნივთებს პოულობს. ამ ცოდნას კი „ამბების ქურდი“ ეშმაკი აწვდის. უეჭველად, წინასწარმეტყველება ქუფრია, რადგან დაფარულისა და მომავლის ცოდნას, მხოლოდ და მხოლოდ ალლაჰი ფლობს. ამის გამო რამოდენიმე სწავლულმა ტაღუთს წინასწარმეტყველის მნიშვნელობა მიანიჭა.

4) კერპი: კერპი არის ის, რასაც ალლაჰის გარდა თაყვანს სცემენ. რის გამოც ტაღუთის მნიშვნელობას ატარებს.

5) ალლაჰის კანონების გარდა სხვა კანონების დამწესებელი: ესენი არიან მმართველები, რომლებმაც ალლაჰის შარიათი ერთ მხარეს გადადეს და მის მაგივრად ადამიანის მიერ შექმნილი კანონი დააკანონეს. ადამიანი კანონების გამოცემისთვის არ შექმნილა, მისი შექმნის მიზეზი ცნობილია და ეს ალლაჰის შარიათზე მიყოლით ალლაჰზე მსახურებაა. უმეტესმა მათგანმა ალლაჰის საქმე თავის თავზე იკისრა და კანონების გამოცემა დაიწყო, რის გამოც ტაღუთის მნიშვნელობა მიენიჭა.

საიიდ ქუთუბ-ი (რაჰიმაჰულლაჰ) ამბობს: „დღესდღეობით, ამ რელიგიის პრობლემა ტაღუთია, რომელმაც ალლაჰის ღვთაებრიობის თვისება არაფრად ჩააგდო, ადამიანებს და მათ ქონებას მის მიერ შედგენილი კანონებით ასამართლებს... ჩვენ რომ ალლაჰის შუამავლის გზა აგვერჩია და მოპატიჟება „ალლაჰს ემსახურეთ და ტაღუთს განშორდით“ ამით დაგვეწყო, გზას არ ავსცდებოდით.49(საფუძვლები, რომლებიც მუსლიმებს აერთიანებს , Abdu’l Mun’im Mus-tafa, გვ. 35,36.).

კითხვის გაგრძელება

გამართლებული და ბიდ’ათი თავასსული

ქება-დიდება მხოლოდ და მხოლოდ უზენაეს ალლაჰს ეკუთვნის. სალამი და მშვიდობა შუამავალს, მის ოჯახს, საჰაბეს და ყველა მუსლიმს ერთად.

აჰლი სუნნეთ ვა’ლ ჯამაათის აზრი ერთია იმასთან დაკავშირებით, რომ თავასსული ყურანითა და ჰადისებით გამართლებული და დაშვებულია. თუმცა, დღესდღეობით ზოგიერთი პიროვნების წარმოდგენაში თავასსულის საკითხმა სხვა, ყურანში და სუნნეთში მოცემულისგან განსხვავებული მნიშვნელობა და სახე მიიღო.

მსგავსმა პიროვნებებმა თავასსულის შესახებ ყურანში მოცემული აიათები სხვადასხვა მნიშვნელობით განმარტა, რომელიც ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) მეთოდს ცდება.

საკითხის სწორად გაგებისთვის საჭიროა შევხედოთ იმ მეთოდს, რა მეთოდითაც საჰაბეები და მათი შთამომავლები მოქმედებდნენ. ცნობილია ის, რომ ამ უმმეთის პირველი თაობა, რომელიც სალაფის სახელითაა ცნობილი, აიათებისა და ჰადისების გაგებაში ყველაზე დაწინაურებული საზოგადეობა იყო. ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანებს: „ადამიანთა შორის ყველაზე საუკეთესო ჩემს დროს მცხოვრებნი არიან. მათ შემდეგ კი მათი შვილები. მათ შემდეგ კი მათი შვილები...“[1]

მას ვისაც ალლაჰისა და აჰირეთის დღის სწამს, საკუთარ ნება-სურვილზე დაყრდნობით საეჭვო საქმეების შესრულება უნდა მიატოვოს და სალაფების გზას უნდა გაჰყვეს. შევეცდებით განვმარტოთ ის, რაზეც მობიდაათე ხალხი საუბრობს. წარმატების მომცემი მხოლოდ და მხოლოდ ალლაჰია!

თავასსულის მნიშვნელობა

მისი ლექსიკური მნიშვნელობა შემდეგია: შემთხვევა, მოვლენა, გარემოება, მიზეზი, საბაბი. ვიღაცის ან რაღაცის საშუალებით სხვასთან დაახლოება. ვინმესთან ან რაიმესთან ახლოს ყოფნა. მისი სხვა მნიშვნელობა კი სულთანთან სიახლოვის ხარისხია.

შარიათულ ტერმინოლოგიაში მისი მნიშვნელობა შემდეგია: ალლაჰის წინაშე მაღალი საფეხურისა და ხარისხის მოპოვება, სარგებლის მიღების ან უბედურების აცილების მიზნით, ალლაჰზე და მის შუამავალზე მორჩილებითა და კარგი საქმის კეთებით ალლაჰთან ახლოს ყოფნა.

ალლაჰთან ახლოს ყოფნა მხოლოდ და მხოლოდ მის მიერ განსაზღვრულის შესრულებითაა შესაძლებელი.

ვასილა (საბაბი, მიზეზი) სამ საფუძველს ეყრდნობა:

1)            ის, ვისთანაც დაახლოებას ცდილობენ მხოლოდ და მხოლოდ უზენაესი ალლაჰია.

2)            ის, ვინც დაახლოებას ცდილობს ანუ პიროვნება, რომელსაც თავისი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება სურს.

3)            ალლაჰთან დაახლოების საშუალება, რაშიც კარგი საქმეები (ამელი) შედის.

თავასსულის სარგებლიანობისა და მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებისთვის საჭირო პირობები

1)            პიროვნება, რომელიც ალლაჰთან დაახლოებას ცდილობს მორწმუნე უნდა იყოს და ალლაჰის კანონები არ უნდა დაარღვიოს.

2)            ამელი (საქმე) რომლის საშუალებითაც ალლაჰთან დაახლოება ხდება, ალლაჰის ნებადართული ამელებიდან უნდა იყოს.

3)            შესრულებული საქმე (ისლამში) დაშვებული და ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) სუნნეთის შესაბამისი უნდა იყოს. ამელი სუნნეთის გაუქმების ან რაღაცის დამატების პირობით არ უნდა შესრულდეს.

აქედან გამომდინარე, არამუსლიმის ამელითა და პიროვნების მიერ ბიდა’აათების შესრულებით ალლაჰთან დაახლოება შეუძლებელია.

თავასსულის სახეობები

1)            დასაშვები თავასსული და

2)            ბიდ’ათი თავასსული.

1-       დასაშვები თავასსული:

სიტყვით, საქმით ან რწმენით უზენაესი ალლაჰის მოსაწონი ფარძი ან მუსთეჰაბი ამელის შესრულებით ალლაჰთან ახლოს ყოფნაა.

მისი სახეობები:

a)        ალლაჰის კუთვნილი ლამაზი სახელებითა და თვისებებით ალლაჰთან დაახლოება:

მსგავსი თავასსული არსებულ თავასსულებს შორის ყველაზე კარგია. ამის დალილი ყურანის შემდეგი აიათია:

„7/180. ყველაზე საუკეთესო სახელები ალლაჰისაა. მაშ, შეევედრეთ მას ამით და განერიდეთ, რომელნიც მის სახელების შესახებ ჭეშმარიტებას ცვლიან. მალე მიეზღვებათ იმისათვის, რასაც სჩადიოდნენ!“

როგორც აიათშია მოცემული, ალლაჰის სახელებითა და თვისებებით ალლაჰის მოხსენება, უზენაესის მიერ მოწონებული ქმედებებიდანაა. სწორედ ამის გამო, ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ალლაჰთან დაახლოების მიზნით ხშირად თავასსულის ამ კატეგორიას იყენებდა.

ჩვენი მიზანი და მოვალეობა ალლაჰთან იმ ფორმით დაახლოებაა, რა ფორმითაც მისი შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ), საჰაბეები და მათი შვილები ალლაჰს უახლოვდებოდნენ.

b)       კარგი ამელით თავასსული:

ამის მაგალითი შემდეგია: „ჩემო ალლაჰო! ჩემი შენს მიმართ რწმენის, შენი შუამავლისადმი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) სიყვარულისა და დაჯერების საფუძველზე, შენგან სიმშვიდეს ვითხოვ.“

ასევე, პიროვნების მიერ შესრულებული ნამაზი, მარხვა, ჯიჰადი, ყურანის კითხვა, ზიქრი, ისთიღფარი, კარგი საქმეების კეთება, ჰარამი საქმეებისგან შორს ყოფნა და მსგავსი... ალლაჰთან სიახლოვის ძებნაა. ამის დალილად შეგვიძლია ყურანის აიათი მოვიყვანოთ:

„3/16. ისინი, რომელნიც ამბობენ: ღმერთო ჩვენო! უეჭველად, ჩვენ ვიწამეთ, მოგვიტევე ჩვენ ცოდვები ჩვენი და დაგვიფარე ჯოჯოხეთის მტანჯველი ცეცხლისგან.“

სუნნეთიდან დალილად შეგვიძლია მაღაროს ხალხის ამბავი მოვიყვანოთ. ამბის მიხედვით, წარსულში მცხოვრები მუსლიმთა თემის სამმა პიროვნებამ ცუდი ამინდის გამო თავი მაღაროს შეაფარა. მაღაროში შესვლის შემდეგ კლდის ნაწილი ჩამოიშალა, რის გამოც გასასვლელი ჩაიკეტა. სამმა პიროვნებამ კი მათ მიერ შესრულებული კარგი ამელებით თავასსული გააკეთეს და ალლაჰისგან დახმარება ითხოვეს, რის შემდეგაც უზენაესმა ალლაჰმა გასასვლელი გზა გაუხსნა.[2]

c)        მორწმუნე პიროვნების მიერ გაკეთებული ვედრებით თავასსული:

ალლაჰის მსახური გასაჭირში თუ ჩავარდება, მას შეუძლია მორწმუნე ძმისგან ვედრება ითხოვოს (ანუ მის მორწმუნე ძმას სთხოვს, რომ ალლაჰს მისთვის ვედრება გაუკეთოს). მინდა ხაზი გავუსვა იმ ფაქტს, რომ მსგავსი პიროვნება მუვაჰიდი (ერთღმერთიანი) უნდა იყოს. ამის დალილი შემდეგია: უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:

„59/10. და რომელნიც მოვიდნენ მათ შემდგომ, ამბობენ: „ღმერთო ჩვენო! შეგვინდე ცოდვები ჩვენი და ჩვენი ძმების, რომელთაც ჩვენ გაგვასწრეს რწმენით. და არ ჩაგვინერგო გულებში შური იმათ მიმართ, რომელთაც ირწმუნეს. ღმერთო ჩვენო, უეჭველად, შენ ლმობიერი და მწყალობელი ხარ!

სუნნეთიდან დალილი შემდეგია: ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „მუსლიმის მიერ სხვა მუსლიმისთვის შესრულებული ვედრება მიღებული იქნება.“3(Müslim).

სხვა ჰადისში ანას ბინ მალიქი გადმოგვცემს: „სიდუხჭირის დროს ომერი, აბბას ბინ აბდულმუტტალიბთან ერთად გარეთ გავიდა და ალლაჰს შემდეგნაირად შეევედრა: ‘ჩემო ალლაჰო! მაშინ, როცა შუამავალი ცოცხალი იყო, მასთან ერთად შენ გთხოვდით, შენც წყალობად წვიმას მოგვივლენდი. ახლა შუამავალი ცოცხალი აღარ არის და მის ბიძასთან ერთად შენ გთხოვთ. მოგვივლინე წვიმა.’ გადმომცემი ამბობს, რომ ამ ვედრების შემდეგ ალლაჰმა წვიმა გარდმოავლინა.“[3]

ომარ ბინ ჰატტაბის (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) სიტყვების მნიშვნელობა შემდეგია: „ჩვენ ალლაჰის შუამავალს (სალლლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ვთხოვდით, რომ ალლაჰისთვის წვიმა ეთხოვა, ამგვარად მისი ვედრებით ალლაჰთან დაახლოებას ვგულისხმობდით. ახლა კი ის, როცა გარდაიცვალა, ჩვენთვის დუას ვეღარ გააკეთებს, რის გამოც მისი ბიძისგან ჩვენთვის ვედრების გაკეთებას ვითხოვთ.“

დასაშვები თავასსულის სახეობები ესენია. ამის გარდა, თავასსულის სხვა სახეობა მიუღებელი და უსაბუთოა. ალლაჰის სახელებითა და თვისებებით, რწმენითა და თაუჰიდით თავასსული ფარძი, კარგი საქმეებითა და სარწმუნო პიროვნებების მიერ შესრულებული ვედრებით თავასსული კი მუსთეჰაბია (მოსაწონია). ყოველმა მუსლიმმა გასაჭირისა და სიდუხჭირის დროს, ალლაჰის შიშით, მისგან სიმორცხვის გრძნობითა და მასზე თაყვანისცემის მიზნით, დასაშვები თავასსულის სახეობებით უნდა იმოქმედოს.

ბიდ’ათი თავასსული და მისი სახეობები

ალლაჰის მიერ მოუწონარი სიტყვით, საქმით და რწმენით უზენაეს ალლაჰთან დაახლოება, ბიდ’ათ თავასსულს მიეკუთვნება.

ისინი, ვინც მსგავსი თავასსულით არიან დაკავებულნი, სხვა პიროვნებებს გზის აბნევით აჩვენებენ, რომ თითქოს ბიდ’ათი თავასსული ალლაჰის მიერ დადგენილია, რის გამოც მათი უბედურებების მიზეზი ხდებიან.

ახლა კი ბიდ’ათი თავასსულის ზოგიერთი სახეობა განვმარტოთ:

a)        ვიღაცის ხსოვნით (სახელით, სტატუსით) ალლაჰთან დაახლოება

ამის მაგალითია: „ჩემო ალლაჰო! შუამავლის ან ვინმეს გულისთვის შენგან ვითხოვ.“

მსგავსი თავასსული ისლამში არ არსებობს. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:

„6/38..ჩვენ წიგნში არაფერი გამოგვიტოვებია..“

აბუ ჰურაირას (რადიალლაჰუ ‘ანჰ) გადმოგვცემს: „ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ტუალეტში შესვლის წესიც კი გვასწავლა.“[4] ხოლო მსგავსი თავასსული სუნნეთში არ არის.

ასევე, მსგავსი თავასსულის სახეობა საჰაბეების ცხოვრებაშიც კი არ გვხვდება. ის, რასაც ისლამი გვიბრძანებს არის ის, რომ ალლაჰთან დაახლოება მისი უზენაესი სახელებითა და თვისებებითაა შესაძლებელი. მსგავს ბიდ’ათ სახეობაში პიროვნებას თუ სჯერა, რომ ალლაჰთან დასაახლოებლად სულთნები, მეფეები ან სხვა პიროვნებებია საჭირო, მაშინ მათი ასეთი რწმენა დიდ ქუფრს მიეკუთვნება, რადგან მსგავსი ქმედებით ადამიანი უზენაეს ალლაჰს (მის მიერ) შექმნილს ამსგავსებს. მსგავსი შედარება ძალიან ცუდი შედარებაა, რადგან უზენაესი ალლაჰის მის ქმნილებებზე შედარება არ შეიძლება. იმისათვის რომ უზენაესმა ალლაჰმა ვიღაც მოიწონოს ან დასაჯოს შუამდგომელი არ სჭირდება. ანგელოზი, შუამავალი ან სხვა.. ვინც არ უნდა იყოს უზენაესი ალლაჰის ტოლი ვერასდროს ვერ იქნება, მათი ალლაჰზე შედარება შეუძლებელია. ყველაფერი შექმნილი ალლაჰზეა დამოკიდებული, ხოლო შემქმნელი (ალლაჰი) არავისზე არ არის დამოკიდებული. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:

„16/73. და ისინი ეთაყვანებიან ალლაჰის გარდა სხვას, რომელთაც არ ხელეწიფებათ მათთვის სარჩოს მიცემა არც ცათა შინა და არც ქვეყანასა ზედა, და არ შეუძლიათ მათ.

74. არავინ შეადაროთ ალლაჰს! უეჭველად, ალლაჰი უწყის, და თქვენ არ უწყით!“

სწორედ ამის გამო საჰაბეები შუამავლის გარდაცვალების შემდეგ, (შუამავალს) არა და მის ბიძას სთხოვთდნენ ვედრების შესრულებას. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ისინი მისი ბიძის გულისთვის ალლაჰს სთხოვდნენ.

ვედრების მსგავსი სახეობა ბიდ’ათია. მათ მსგავსი დუისთვის არ მიუმართიათ, რადგან კარგად იცოდნენ, რომ მსგავსი რამ არც ალლაჰის წინგში და არც ალლაჰის შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) სუნნეთში არ იყო.

შუამავლის სიკვდილის შემდეგი, ვინმესთვის მსგავსი თავასსული (ვიღაცის ხსოვნისთვის-გულისთვის თავასსული) მიღებული, რომ ყოფილიყო, ყველაზე პირველად მსგავს ადგილს ალლაჰის შუამავალი დაიჭერდა. თავასსულის მსგავსი ფორმა, მუშრიქ მექქელებზე დამსგავსებაა.

„39/3. კარგად შეიმეცნეთ, ხალასი რწმენა მხოლოდ ალლაჰს ეკუთვნის! ხოლო რომელთაც აიყვანეს მის გარდა მეგობრები, (ამბობენ) „არ ვეთაყვანებით მათ, თუ არა იმისთვის, რომ დაგვაახლოონ ალლაჰს რაც შეიძლება მეტად“...“

დაჯერება და რწმენა იმისა, რომ სარგებლის მოტანა და ბოროტების თავიდან აცილება ალლაჰის რომელიმე ქმნილებას შეუძლია, დიდი შირქის ერთ-ერთი სახეობაა. მსგავს ქმედებას ადამიანი ისლამიდან გაჰყავს.

b)       გარდაცვლილ ევლიების ან მორწმუნე პიროვნებების მოხმობა, მათზე დახმარების თხოვნა და მათთვის შესაწირის შეწირვა

მსგავსი რამ ალლაჰის რელიგიაში არ არსებობს. ეს საქციელი თაუჰიდის დამანგრეველი დიდი შირქია. ამის მაგალითი შემდეგი სიტყვებია: „ჰეი ჩემო შეიხო! დამეხმარე მე და ამაშორე სიავე.“ გარდაცვლილისთვის შესაწირის შეწირვაც მსგავსია. მაგალითად ვიღაცამ, რომ თქვას: „ჰეი ჩემო შეიხო! ალლაჰმა თუ ბარაქა მომცა... ან ესა და ეს სურვილი თუ ამისრულდა...შენთვის ამასა და ამას გავაკეთებ, შესაწირს შევწირავ.“

მსავსი ქმედებები, როგორიცაა დუა (ვედრება) და შესაწირის შეწირვა, მხოლოდ და მხოლოდ უზენაესი ალლაჰისთვის სრულდება, ხოლო ზემოთ ხსენებული ღვთისმსახურებანი ალლაჰის გარდა სხვისთვის თუ სრულდება, მაშინ ეს დიდი შირქია, რაც ისლამში მიღებული არ არის. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:

„6/136. და მაგათ (1) (მექას წარმართებმა) წილი დაუდგინეს ალლაჰს იმისაგან, რაც ნათესი და საქონელი მას გაუჩენია, და თქვეს: „ეს ალლაჰისთვის“, მათი გაგებით, „ხოლო ეს ჩვენი კერპებისთვის.“ მაგრამ, რაც მათი კერპებისაა, არ მიდის ის ალლაჰთან, და რაც ალლაჰისაა, მათ კერპებთან მიდის ის. და რა ცუდია ის, რასაც ადგენენ ისინი!“

ალლაჰის გარდა სხვისი მოხმობა, მათზე ვედრების გაკეთება და სასაფლაოს შიგნით სანთლების დანთება (რომლებსაც დღეს ბევრი ისლამის სახელით ასრულებს) არც შუამავლის და არც სალაფების გზა არ არის, პირიქით მსგავსი, რამ ისლამის საწინააღმდეგო ქმედებაა. მათ სჯეროდათ და სწამდათ, რომ დუა (ვედრება) მხოლოდ და მხოლოდ უზენაესი ალლაჰის მიმართ სრულდება. მსგავსი ამ აიათისა:

„2/186. და თუ შეგეკითხებიან შენ (მუჰამმედ) ჩემი მსახურნი ჩემს შესახებ, უეჭველად, მე ახლოს ვარ, შევისმენ მლოცველის ვედრებას, როცა ის შემევედრება. მაშ, შეისმინონ ჩემი და მირწმუნონ მე, ეგებ სწორი გზით წავიდნენ!“

ასევე, ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰი ‘ალეიჰი ვა სალლამ) გვამცნო, რომ: „დუა (ვედრება) ღვთისმსახურებაა.“[5]

მაშინ, როცა დუა (ვედრება) ღვთისსამხურებაა, როგორ შეიძლება ალლაჰის გარდა სხვის მიმართ დუის შესრულება?

„35/14. თუკი მოუხმობთ მათ, არ ესმით თქვენი ვედრება, და რომც გაიგონ, ვერ გიპასუხებენ. ხოლო აღდგომის დღეს უარყოფენ თქვენს მრავალღმერთიანობას. და ვერ გამცნობს შენ (2) (ო, მუჰამმედ) ისე, როგორც ყოვლისმცოდნე!“

უნდა ვიცოდეთ, რომ მსგავსი ქმედება თაუჰიდის, ალლაჰის შუამავლის მიერ მოტანილის (რომელიც ალლაჰიდან ებოძა) საწინააღმდეგოა. შუამავლების მისია შირქის გაუქმება და ერთღმერთიანობის აღდგენა იყო. მათ გვასწავლეს, რომ ამელი (ქმედება) ალლაჰის წინაშე მიღებული რომ იყოს, შემდეგი ორი პირობა უნდა შესრულდეს:

1)            ამელი კარგი (ანუ სუნნეთისა) და

2)            ალლაჰის შარიათის შესაბამისი უნდა იყოს.

უზენაესი ალლაჰი შირქის გარდა, დანარჩენ ყველა ცოდვას მიუტევებს.

„4/48. უეჭველად, ალლაჰი არ მიუტევებს, რომ თანაზიარნი გაუჩინონ მას, და მიუტევებს ამის გარდა ყველაფერს, ინებებს ვისაც. და ვინც ალლაჰს თანაზიარს გაუჩენს, მაშინ უდიდეს ცოდვას სჩადის!“

c)        ევლიების სულისთვის შესაწირის შეწირვა და მათი საფლავებისადმი პატივისცემა

დღევანდელი მობიდათეებისა და ჯააჰილების მიერ შესრულებული ქმედებებიდან ზოგიერთი შემდეგია: ევლიების საფლავებთან შესაწირის შეწირვა, განსაზღვრულ დროებში მათი საფლავების მონახულება და მათზე პატივისცემის გამოხატვა, გამოჯანმრთელების მიზნით ავადმყოფების მათთან მიყვანა, მათგან შუამდგომლობის მოთხოვნა, მათზე ვედრება, იმედის დამყარება და ა.შ. მსგავსი ბიდ’ათი ქმედებებით ისინი ალლაჰს თანაზიარს უდგენენ, რომელიც ისლამის საფუძველში არ არის. ყურანში უზენაესი ალლაჰი მსგავსი საქმეებისგან ადამიანებს შემდეგნაირად აფრთხილებს:

„4/36. თაყვანი ეცით ალლაჰს და არავინ გაუხადოთ თანაზიარი მას...“

„2/22.. დაე, შეგნებულად არ გაუჩინოთ ალლაჰს თანაზიარნი!“

არ არის განსხვავება შირქის შემსრულებელსა და მასზე კმაყოფილების გამომხატველს შორის. დაე ალლაჰმა მსგავსი საქმეებისგან დაგვიფაროს.

მობიდაათე ხალხმა ნებადართული თავასსული (რომლის საფუძველი ყურანი და სუნნეთია) მიატოვა, რის შემდეგაც ალლაჰთან დაახლოებას თავიანთი გამოგონილი ვედრებებითა და ბიდ’ათი თავასსულით ცდილობენ. უნდა გვახსოვდეს, რომ მხოლოდ და მხოლოდ თავასსულის ისეთი სახეობაა სასარგებლო, რომელსაც ალლაჰის შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალამ) და მისი საჰაბეები ასრულებდნენ.

„2/61... „ნუთუ ითხოვთ უარესით შეცვალოს ის, რაც უკეთესია?..“

მიზეზი, რის გამოც პიროვნებები თავასსულის საკითხში ცდებიან

1)       ყველაზე მნიშვნელოვანი მიზეზი მიბაძვაა.

მიბაძვა ხდება მაშინ, როცა ერთი ადამიანი სხვა მეორე პიროვნებას ყოველი დალილის გარეშე ბაძავს.

შარიათის მიხედვით მსგავსად მოქმედება არასწორი და ჰარამია. საკითხთან დაკავშირებით უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:

„5/104. როცა მათ ეუბნებიან: მოდით იმაზე, რაც ალლაჰმა ზეგარდმოავლინა და შუამავალთან, პასუხობენ: ჩვენ ისიც გვყოფნის, რაც ვპოვეთ ჩვენს მამებთან (წინაპრებთან). მაგრამ ხომ შეიძლებოდა მათ მამებს არაფერი სცოდნოდათ და ყოფილიყვნენ არასწორ გზაზე?“

სალაფების სწავლულები და იმამები ადამიანებს მსგავსი ქმედების შესრულებისგან აფრთხილებდნენ. მიბაძვა წინააღმდეგობის, სისუსტისა და საფების გაყოფის მიზეზია. ოთხი იმამი ალლაჰის შუამავლის სიტყვას როგორც კი გაიგონებდნენ, საკუთარ არასწორ მოსაზრებებს ეგრევე შუამავლის სიტყვებით ცვლიდნენ, ასევე სხვა პიროვნებებსაც აფრთხილებდნენ, რომ მათზე დალილების გარეშე არ მიებაძათ, არ გაჰყოლოდნენ, რაც მათ მიერ შემდეგი აიათის საფუძვლიანად გაგების გამოხატულებაა:

„7/3. (უთხარი მათ) გაჰყევით იმას, რაც ზემოგევლინათ თქვენ თქვენი ღმერთისგან (1) (წმინდა ყურანი) და არ დაიდგინოთ მის გარდა მეგობარი და რაოდენ მწირია თქვენი თვალთახედვა.“

2)       კონკრეტული საკითხის განხილვის დროს ზოგიერთი აიათისა და ჰადისის გამოყენება, ზოგიერთის კი გამოუყენებლობა.

ამასთან ერთად, მათ მიერ დალილად მოყვანილი აიათები და ჰადისები, შეიძლება მათი შეხედულებების დამამტკიცებელი საბუთი სულაც არ იყოს.

ცნობილია ის, რომ ისინი დალილებს სწორ განმარტებას არ აძლევენ ან იმაზე მეტ მნიშვნელობას ანიჭებენ, რაც სინამდვილეშია. მსგავსი ამ აიათისა:

„5/35. ჰეი თქვენ, რომელთაც ირწმუნეთ! გეშინოდეთ ალლაჰის, და ეძიებდეთ მასთან საშუალებას (1) (რომელიც ალლაჰთან დაგაახლოებთ ), და იბრძოლეთ მის (ალლაჰის) გზაზე (2) (რელიგიის გასავრცელებლად, რათა აღმოიფხვრას დედამიწაზე ურჯულოება და უკეთურება). ეგების გადარჩენილნი იქმნეთ თქვენ!“

აიათში მოცემული სიტყვა „ვასილა“ (საშუალები)-ს მნიშვნელობა შემდეგია: „მოსაწონი და ისლამში დაშვებული საქმეების შესრულებით ალლაჰთან დაახლოება.“ ამ თემასთან დაკავშირებით აიათის განმმარტებელთა შორის სხვადასხვა აზრი არ არის. ზოგიერთ პიროვნებას, ეს აიათი მოჰყავს იმის დასამტკიცებლად, რომ თითქოსდა ალლაჰის გარდა სხვაზე იმედის დამყარება დაშვებულია. მსგავსი ქმედება უზენაესი ალლაჰის სიტყვის დამახინჯებაა. როგორც ვთქვით, აიათის განმმარტებელთა ერთიანი აზრით, ვასილა (რომელზეც უზენაესმა ალლაჰმა ნება დართო) შარიათის შესაბამისი ქმედებებით ალლაჰთან დაახლოების სურვილია.

3)            სუსტი და გამოგონილი ჰადისებით მოქმედება

შეგვიძლია მაგალითისთვის რამოდენიმე მათგანი მოვიყვანოთ:

„ჩემი სტატუსით თავასსული გააკეთეთ. უეჭველად ჩემი ხარისხი ალლაჰის წინაშე დიდია.“ ეს ჰადისი გამოგონილი და ცრუა.

„ადამმა (‘ალეისალამ) ცოდვის ჩადენის შემდეგ თქვა: ‘ჩემო ალლაჰო! მუჰამმადის ხათრისთვის გთხოვ, რომ მაპატიო.’ ამის შემდეგ ალლაჰმა ჰკითხა: ‘ჰეი ადამ! მაშინ, როცა ჯერ ის (მუჰამმადი არ გამიჩენია) საიდან გაიგე მის შესახებ?’ ადამი (‘ალეისალამ) უპასუხებს: ‘ჩემო ალლაჰო! მაშინ, როცა მე შემქმენი და სული მიბოძე, მაღლა არშზე წავიკითხე სიტყვები, სადაც ეწერა: ‘ლაა ილაჰა ილლალლაჰ მუჰამმადუნ რასულულლაჰ.’ მივხვდი, რომ შენ შენი სახელის გვერდით, მხოლოდ შენთვის ყველაზე საყვარელი პიროვნების სახელს დაწერდი.’ ამის შემდეგ ალლაჰმა ბრძანა: ‘მე შენ გაპატიე. მუჰამმადი, რომ არ ყოფილიყო შენ არ გაგაჩენდი.’“

იმამ ზაჰაბი ნაწარმოებში, რომლის სახელია „მიზან“, ამბობს, რომ მსგავსი გადმოცემა გამოგონილი და ცრუა.

„ვინც სახლიდან ნამაზის შესრულებისთვის გაეშურება და იტყვის: ‘ჩემო ალლაჰო! შენზე მავედრებლებისა და ჩემი ნაბიჯების ხათრისთვის შენგან ამასა და ამას ვითხოვ.’ სურვილი აუსრულდება.“ ეს ჰადისი სუსტია. იბნი თაიმიაა და ზაჰაბი ამ ჰადისს სუსტად მიიჩნევს.

ბოლო სიტყვა

ყოველი მუვაჰიდის (ერთღმერთიანის) მოვალეობაა, რომ გაუფრთხილდეს ისეთი ბიდ’ათი თავასსულის შესრულებას, რომელიც დიდ თუ პატარა შირქთან და ჰარამთან ახლოს არის. მსგავსი ქმედება ზღვარგადასულობაა და ვედრების მიუღებლობას, განულებას, გაუქმებას იწვევს, რადგან უზენაესი ალლაჰი მხოლოდ შარიათის შესაბამისად შესრულებულ ვედრებებს მიიღებს.

ასევე, ყოველმა მუსლიმმა უნდა შეეცადოს, რომ ვედრებანი ყურანიდან და სუნნეთიდან შეისწავლოს. ამგვარი საქციელი ვედრების მიღების მხრივ ყველაზე სანდოა, თან პიროვნებას მადლს შეჰმატებს.

ჩემო ალლაჰო! შენი ლამაზი სახელებითა და უზენაესი თვისებებით, შენს მიმართ ჩვენი რწმენით, შენი შუამავლისადმი ჩვენი სიყვარულითა და მის სუნნეთზე მორჩილებით, ჩვენი შესრულებული სანდო საქმეებითა და მუსლიმების ვედრებით შენთან სიახლოვეს ველით, დაე არ აგვაცილო შუამავლის გზიდან, გაგვხადე ისეთი მუვაჰიდები, რომლებიც ჭეშმარიტ გზას არასდროს აცდებიან. წილი გვარგუნე, რომ შენს მტრებზე გამარჯვება მოვიპოვოთ და შენი რელიგია, ისლამი განვადიდოთ (გავაძლიეროთ, პირველ ადგილზე ავიყვანოთ).

---

[1] ბუჰარი

[2] ბუჰარი და მუსლიმ

[3] მუსლიმ

[4] მუსლიმ

[5] თირმიზი

კითხვის გაგრძელება