23 September 2018

2. მეგობრობა და მტრობა - (ვალა და ბარა)


უზენაესი ალლაჰის ბრძანებები და აკრძალვები მორჩილებას საჭიროებს. ისლამის არსიც ეს არის. აუცილებელი არ არის მიზეზების გაგება. მიუხედავად ამისა, ალლაჰმა მორწმუნეებს ზოგიერთი ბრძანებებისა და აკრძალვების მიზეზი და სიბრძნე განუმარტა. მაგალითად, უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:
„8/73. რომელნიც ურწმუნონი არიან, ერთმანეთის მეგობრები არიან. და თუ თქვენ მათ დაიმეგობრებთ, დედამიწაზე დიდი არეულობა და უწესობა იქნება.“
უზენაესმა ალლაჰმა ყველაფრის გათვალისწინებით კანონი (შარიათი) დაამკვიდრა, რაც მისადმი მორჩილების მიზეზია. ადამიანს მისი მწირე ცოდნის გამო ყოველთვის საკითხის გაგება/აღქმა არ შეუძლია. მაგალითად: ისლამის მიხედვით, ისეთი ადგილიდან ჰიჯრეთის შესრულება (გადასახლება) ფარძია, სადაც რელიგიურად ცხოვრება შეუძლებელია. ადამიანს კი, ძალიან უჭირს იმ ადგილის მიტოვება, სადაც დაიბადა და გაიზარდა. თუმცა გადასახლება რთული არ არის მისთვის, ვინც ვალასა და ბარას საკითხი კარგად.
ასევე, ისლამში ჯიჰადი ფარძია. პიროვნებისთვის რთულია იმ ადამიანის წინააღმდეგ წასვლა, ვის ერთადაც საჭმელს მიირთმევდა. ადამიანმა ვალასა და ბარას საკითხი კარგად თუ გაიაზრა, მისთვის ჰიჯრეთისა და ჯიჰადის შესრულება ადვილი იქნება. ხოლო, მაშინ როცა ადამიანი ალლაჰის კანონის საწინააღმდეგოდ, არამუსლიმებთან იმეგობრებს, დედამიწაზე ჯიჰადი აღარ იქნება. ჯიჰადის არ არსებობის შემთხვევაში კი შირქი და ქუფრი ვრცელდება, რაც ფითნისა და უბედურებების მიზეზია.
უზენაესი ალლაჰი სხვა აიათში ბრძანებს:
„2/105. არ ისურვებდნენ, ისინი ვინც ურწმუნო იყო წიგნის მფლობელთაგან და არც წარმართნი, რომ ზეგარდმოვიდეს თქვენზე ღმერთის სიკეთე.“
ქააფირთან მეგობრობა ყოველთვის ცრუა. მათ მუსლიმებისთვის კარგი არასდროს სურდათ და არც ენდომებათ. ამის არგუმენტი კი ზემოთ მოყვანილი აიათია. რომელიმე ადგილას ქააფირები მუსლიმებს კარგად თუ ეპყრობიან, უეჭველად იქ მახეა. ამის საუკეთესო მაგალითი კი ისტორიაში ისლამური ქვეყნების მიერ ქააფირებთან დადებული შეთანხმებებია.

მიზეზი, რის გამოც პიროვნება ქააფირთან მეგობრობს


ყურანის მიხედვით, ქააფირების მეგობარი ხასიათდება, როგორც მუნაფიყი (ორპირი). მუნაფიყი არის პიროვნება, რომელსაc არ სწამს და ყოველთვის საკუთარი თავის სარგებლისთვის ზრუნავს, რის გამოც თან მუსლიმად აცხადებს თავს და თან ურწმუნოდ. უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს:
„4/143 მერყეობენ ამას (რწმენასა და ურწმუნოებას) შორის. და ვისაც ალლაჰი გზას აუბნევს, იმას გზა ვერ მოუნახო შენ!“
 „5/52 მაშ, დაინახავ შენ, რომელთაც სენი უზით გულებში მათკენ მიისწრაფვიან თავის მართლებით: გვეშინია, ბედუკუღმართობა არ გვეწვიოს. ეგებ გამარჯვება მოავლინოს ალლაჰმა ან რაიმე გადაწყვეტილება თავისი, და მაშინ სინანულს მიეცემიან იმის გამო, რაც გულში ჰქონდათ დაფარული!“
უზენაესი ალლაჰი აღნიშნავს, რომ ისინი ქააფირებთან შიშის გამო მეგობრობენ. მაშინ, როცა გულში ალლაჰის შიში არ არის, გულს ყველაფრის და ყველას ეშინია. შიში კი, ადამიანს ალლაჰის მიერ აკრძალულის შესრულებისკენ უბიძგებს. მუნაფიყების ქააფირებთან მეგობრობის აღნიშნვის შემდეგ, უზენაესი ალლაჰი ბრძანებს:
„4/139 რომელთაც ურწმუნონი აჰყავთ მეგობრებად მორწმუნენის ნაცვლად, დიდებას ხომ არ ეძებენ მაგათთან? თუმცა, უეჭველად, დიდება ალლაჰს ეკუთვნის სრულიად!“
რისი საშუალებითაც ქააფირებთან მეგობრობის კიდევ ერთი მიზეზი აღნიშნა. მორწმუნე თავის ცხოვრებას ალლაჰის სახელებისა და თვისებების შესაბამისად მოიწყობს. მორწმუნეს დიდებული ალლაჰის როდესაც სწამს, დიდებას სხვაგან არასდროს მოძებნის. სწორედ ეს არის ის მიზეზი, რის გამოც საჰაბეების პერიოდი შექებულია. ისინი ამბობდნენ: „ჩვენ არაფერი ვიყავით, ალლაჰმა კი ისლამით ჩვენ აგვამაღლა. დიდებას ალლაჰის რელიგიის, ისლამის გარდა სხვაგან, რომ ვეძიოთ, ალლაჰი ისევ არაფრად გვაქცევს.“
მუნაფიყი და ქააფირი ამ დიდებას ვერ გრნობს, რის გამოც დიდების ძებნაშია. 

10 September 2018

1. მეგობრობა და მტრობა - (ვალა და ბარა)


უზენაესმა ალლაჰმა ყურანში დაწვრილებით აღნიშნა ხალხის ის კატეგორია, ვისთანაც მუსლიმმა უნდა იმეგობროს და ვისაც უნდა მტროს. ისლამის მოსვლამდე ადამიანები ერთმანეთთან ნათესაობის, საგვარეულოსა და სხვა მიზეზის გამო მტრობდნენ და მეგობრობდნენ. ისლამმა კი ეს აკრძალა და ასეთ ქმედებას ჯაჰილობა უწოდა. მათ ადგილას საკუთარი წეს-ჩვეულება/კანონი დაამკვიდრა. ისლამის მიხედვით მეგობრობა რწმენასთან, მტრობა კი ურწმუნოებასთანაა დაკავშირებული, სადაც ნათესაურ კავშირს მნიშვნელობა არ აქვს.
ვალა (მეგობრობა) გულისხმობს სიყვარულს, დახმარებას, მხარდაჭერას და ა.შ.
ბარა (მტრობა) გულისხმობს მიტოვებას, შორს ყოფნას, სიძულვილისა და მტრობის გამოხატვას.
ვალა და ბარა გარეგნობასთან ერთად შინაგანსაც შეიცავს. მაგალითად: სხვაზე დახმარება გარეგნული ნიშანია. ვიღაცის შეყვარება კი შინაგანი. ვიღაცის/რაღაცის მიტოვება გარეგნული, სიძულვილი კი შინაგანი. ამ ქვეყნად ჰუქმი გარეგნობის მიხედვით გაიცემა, რისი საშუალებითაც თემის ახსნა-განმარტებას გავაგრძელებთ.


საჭიროება, რაც მორწმუნეებთან ვალას იწვევს

უზენასი ალლაჰი (სუბჰანეჰუ ვა თა’ალა) ყურანში ბრძანებს:
„5/55. თქვენი მეგობარი მხოლოდ ალლაჰი და მისი შუამავალია, და მორწმუნენი, რომლებიც ლოცვას აღავლენენ, ზექათს გასცემენ და ისინი ქედმოხრილნი არიან;
56. და ვინც ალლაჰს და მის შუამავალს ირჩევს მეგობრად და რომელთაც ირწმუნეს. უეჭველად, ალლაჰის მიმდევარნი გამარჯვებულნი არიან.“
სხვა აიათში კი ბრძანებს:
„48/29. მუჰამმედი, შუამავალი ალლაჰის. ხოლო მასთან ერთად რომელნიც არიან მკაცრნი ურწმუნონის წინაშე და მოწყალენი ერთმანეთთან მიმართებაში...“
ჰადისში ალლაჰი შუამავალი (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანებს: „ჩემი მამიდან ნათესავები ჩემი მეგობრები არ არიან. ჩემი მეგობრები მხოლოდ და მხოლოდ მორწმუნეები არიან.“[1]
მოცემული აიათი და ჰადისი მიუთითებს იმაზე, რომ ისლამში სიყვარული და მხარდაჭერა რწმენასთან არის დაკავშირებული. ამ კავშირის შემდგომ უზენაესი ალლაჰი ქააფირებთან მეგობრობას და მათზე მხარდაჭერას კრძალავს. რაიმეს ბრძანება, ამავე დროს მისი საწინააღმდეგოს აკრძალვას ნიშნავს.
„3/28 არ აიყვანონ მეგობრებად მორწმუნეებმა ურწმუნონი მორწმუნეთა მაგივრად; და ვინც ამას იქმს, ალლაჰთან საერთო აღარაფერი ექნება. გამონაკლისია, თუ მათი მხრიდან რაიმე საფრთხეს გრძნობთ. და ალლაჰი გაფრთხილებთ თქვენ, და მხოლოდ ალლაჰთანაა დაბრუნება.“
„4/144 ჰეი თქვენ, რომელთაც ირწმუნეთ! არ აიყვანოთ მეგობრებად ურწმუნონი, მორწმუნენის მაგივრად. განა გინდათ ცხადი სამხილი მისცეთ ალლაჰს თქვენ წინააღმდეგ?!“

ქააფირებთან მეგობრობისა და მათზე მხარდაჭერის აკრძალვის დონე

უზენაესმა ალლაჰმა აკრძალული რამ სამ ნაწილად დაყო: მექრუჰი, ჰარამი და ქუფრი. პირველი ორი პიროვნებას რწმენას არ დაუკარგავს, თუმცა რწმენის დასუსტებას გამოიწვევს. აკრძალული რამ თუ ქუფრია, მაშინ ის რწმენიდან გამყვანია. ქააფირებთან მეგობრობა, მათი სიყვარული და მათზე მხარდაჭერა ქუფრია. ამის არგუმენტი შემდეგია:
„3/28 არ აიყვანონ მეგობრებად მორწმუნეებმა ურწმუნონი მორწმუნეთა მაგივრად; და ვინც ამას იქმს, ალლაჰთან საერთო აღარაფერი ექნება. გამონაკლისია, თუ მათი მხრიდან რაიმე საფრთხეს გრძნობთ. და ალლაჰი გაფრთხილებთ თქვენ, და მხოლოდ ალლაჰთანაა დაბრუნება.“
„4/138 ამცნე თვალთმაქცებს, უეჭველად, მათ მოელით მტანჯველი სასჯელი!
139 რომელთაც ურწმუნონი აჰყავთ მეგობრებად მორწმუნენის ნაცვლად, დიდებას ხომ არ ეძებენ მაგათთან? თუმცა, უეჭველად, დიდება ალლაჰს ეკუთვნის სრულიად!“
„5/51 ჰეი თქვენ, რომელთაც ირწმუნეთ! იუდეველნი და ქრისტიანნი არ აიყვანოთ მეგობრებად. ისინი მხოლოდ ერთმანეთის მეგობრები არიან. და რომელი თქვენგანიც გადაიხრება მათკენ, უეჭველად, ის იმათგანია. უეჭველად, ალლაჰი ჭეშმარიტ გზას არ დაადგენს ცოდვილ ხალხს!“
„5/81 მათ რომ ერწმუნათ ალლაჰი და შუამავალი და რაც გარდმოევლინა მას, ხომ არ აიყვანდნენ მეგობრებად მათ. მაგრამ გზასამცდარია მათგან უმეტესი.“
პიროვნება, რომელიც ქააფირებთან მეგობრობს და ამავდროულად თავს მორწმუნედ აცხადებს, ის მატყუარაა და მისი რწმენა მისაღები არ არის, რადგან ალლაჰი ბრძანებს: „მათ რომ ერწმუნათ ალლაჰი და შუამავალი და რაც გარდმოევლინა მას, ხომ არ აიყვანდნენ მეგობრებად მათ.“
ასევე სხვა აითში იგი ბრძანებს:
„58/22. ვერ ჰპოვებ ხალხს, რომელთაც სწამთ ალლაჰი და დღე უკანასკნელი, მეგობრობდნენ იმასთან, ვინც ეურჩა ალლაჰსა და მის შუამავალს, რომც იყვნენ ეგენი თავიანთი მამა-პაპანი, შვილები, ძმები ან ნათესავები სწორედ ეგენი არიან, რომელთა გულებში ჩანერგა რწმენა და განამტკიცა ეგენი მისგან სულით ; და შეიყვანს მათ სამოთხენში, სადაც ძირს მდინარეები მოედინება. იქ დარჩებიან სამუდამოდ. ალლაჰი კმაყოფილია მათი და მისით კმაყოფილი არიან ისინი. სწორედ ეგენი არიან ალლაჰის მიმდევრები. კარგად შეიმეცნეთ, უეჭველად, ნეტარ არინ მიმდევარნი ალლაჰისა!“



[1] ბუჰარი