5.1 მუსლიმების სიცოცხლის უსაფრთხოების მიხედვით, დარულ-ქუფრის ნაწილები

ა) დარულ-ემნ: ქვეყანა, სადაც მუსლიმების სიცოცხლე უსაფრთხოდაა. მსგავსად ეთიოპიისა, სადაც მუსლიმები უსაფრთხოდ ცხოვრობდნენ.

ბ) დარულ-ფითნა: ქვეყანა, სადაც მუსლიმების სიცოცხლე უსაფრთხოდ არ არის. ისლამის პირველ პერიოდებში - მექქასა და დღევანდელ რიდდეთ ქვეყნების უმეტესობის მსგავსად.

დარულ-ისლამის ნაირსახეობა

ა) დარულ-ბა’იი: დარულ-ისლამის ტერიტორია, სადაც დამოუკიდებლად, ამხედრებულთა ან ხარიჯიტთა მიერ ჰუქმები მოქმედებს. ამის საწინააღმდეგო კი, დარულ-ადლ’ია, სადაც ჰუქმები მუსლიმი იმამის ხელშია.

ბ) დარულ-ფისყ: ქალაქი დარულ-ისლამში, სადაც ფისყი[1] გავრცელებულია. შავქანი ამბობს: „ჯაფერ იბნ მუბეშშირის აზრით, როგორც დარულ-ქუფრიდან, ასევე დარულ-ფისყიდანაც გადასახლება ვააჯიბია. თუმცა, ეს შეხედულება მიუღებელია. სწორია ის, რომ დარულ-ფისყიდან გადასახლება ვააჯიბი არ არის, რადგან იქაურობა დარულ-ისლამია.“[2]

ჩვენ ვამბობთ, რომ ამგვარი ადგილიდან გადასახლება მუსთეჰაბია[3].

გ) დარუ აჰლი’ზ-ზიმმა: ეს არ არის არც დარულ-აჰდი და არც დარულ-სულჰი, რადგან ეს ორივე დარულ-ქუფრის ნაწილებიდანაა. ხოლო, დარუ აჰლი’ზ-ზიმმა, დარულ-ისლამს ეკუთვნის. მსგავსად შუამავლის (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) დროს მუსლიმების მიერ აღებული ჰაიბერის მდგომარეობისა.

დარუ აჰლი’ზ-ზიმმას თვისება ისაა, რაც მუჰამმედ იბნ ჰასენმა თქვა: „მაშინ, როცა მუსლიმების იმამი მტრის ქალაქებიდან რომელიმეს აიღებს, ზოგი ამბობს, რომ იქაურობა ისლამია, ზოგი კი (ტერიტორიას) აჰლი ზიმმად მიიჩნევს და ამბობს, რომ მათ (ადგილობრივებს) არ გააძევებენ. ამირს თუ შეუძლია, რომ გარე თავდასხმის დროს მათ მხარი დაუჭიროს და ასევე, ისლამის ჰუქმების გატარებისთვის მუსლიმების გარკვეული ნაწილი მათთან დატოვოს, მაშინ ასეც უნდა მოიქცეს.“ ას-სარაჰსი ამ სიტყვების განმარტებისას ამბობს: „რადგან, მათ ქვეყნებში ისლამის კანონების განხორციელება შესაძლებელია. ისლამის კანონების დაკანონებით ქვეყანა მუსლიმების ქვეყანა გახდება. იმამი იქაურობას დარულ-ისლამად, ხალხს კი აჰლი-ზიმმად გადააქცევს.“[4]

ამ ყველაფრის განმარტების მიზანი ისაა, რომ ცოდნის მაძიებელს ცოდნის მიღების დროს ზემოთ ჩამოთვლილი ტერმინებიდან რომელიმე თუ მოჰყვება, შეძლოს მისი ამოცნობა და საკითხის სწორად გაგება.

---

[1] სწორი გზიდან გადახვევა, ალლაჰის ბრძანებებზე დაუმორჩილებლობა და სხვა.

[2] ნეილუ’ლ-ევთარ, 8/179;

[3] მოსაწონი.

[4] ას-სიიერუ’ლ-ქაბირ, 5/2196-2197;

კითხვის გაგრძელება

5.0 ქვეყნების ჰუქმები - დარულ-ქუფრის ნაირსახეობა

 დარულ-ქუფრი ნაწილებად იყოფა. ყველა ნაწილს ერთიანად მოიცავს დარულ-ქუფრი ან დარუშ-შირქი. შეგვიძლია შემდეგნაირად დავალაგოთ:

თავიდანვე დარულ-ქუფრის ან შემდეგ დარულ-ქუფრად გადაქცევის მხრივ

ა) ასლი დარულ-ქუფრი: ქვეყანა, რომელიც დარულ-ისლამი არასოდეს ყოფილა. მაგ: იაპონია, ჩინეთის აღმოსავლეთი  ნაწილი, ინგლისი, ჩრდილოეთ და სამხრეთ ამერიკა, ავსტრალია და სხვა.

ბ) შემდეგ გადაქცეული დარულ-ქუფრი: ქვეყანა, რომელიც ერთ დროს დარულ-ისლამი იყო, შემდეგ კი, ქააფირების მიერ დაპყრობის შედეგად დარულ-ქუფრად გადაიქცა. მაგ: ანდალუსია (ესპანეთი და პორტუგალია), პალესტინა, ერთ დროს ოსმალეთის ქვეშ მყოფი აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნები, რუმინეთი, ბულგარეთი, იუგოსლავია, საბერძნეთი, ალბანეთი და სხვა.

გ) დარუ’რ-რიდდა: ეს არის დარულ-ქუფრის ერთ-ერთი განშტოება. ქვეყანა, სადაც ერთ დროს დარულ-ისლამი იყო, შემდეგ კი მურთადების[1] მიერ დაპყრობისას ქუფრი კანონი დაკანონდა. მაგალითად, დღეს არსებული ეგრედ წოდებული „ისლამური ქვეყნები“ ამ კლასისაა. არაბეთის ქვეყნებიც მათ შორისაა. ამ ქვეყნების უმეტესობა ჯვაროსნების გავლენის ქვეშ მოექცა. ჯვაროსნებმა ამ ქვეყნებში ადამიანისეული კანონები დაამკვიდრეს, მათი წასვლის შემდეგ თანამდებობები ადგილობრივმა მურთადებმა გადაინაწილეს.

დარულ-ქუფრისა და დარუ’რ-რიდდას შორის ზოგიერთი განსხვავებული ჰუქმი არსებობს. ალ-მავერდი თავის წიგნში[2] ამაზე საუბრობს.

აქვე გვინდა, რომ ერთ საკითხზე ყურადღება გავამახვილოთ: ჩვენს წიგნებში[3] ამ ქვეყნებს მოვიხსენიებთ, როგორც „მუსლიმების ქვეყანა“, ამით არ ვგულისხმობთ იმას, რომ ეს ქვეყნები დარულ-ისლამია. პირიქით, ეს ქვეყნები ქუფრისა და რიდდას ქვეყნებია. „მუსლიმების ქვეყანა“ და „დარულ-ისლამი“ ერთიდაიგივე არ არის. ამ ქვეყნებში მყოფი ქააფირი მმართველების წინააღმდეგ ჯიჰადი, მუსლიმებისთვის ფარძი ‘აინია.

დარულ-ისლამთან არსებული ურთიერთობის მხრივ დარულ-ქუფრის ნაწილები

ა) დარულ-ჰარბ: ქვეყანა, რომელსაც დარულ-ისლამთან არც მშვიდობიანი და არც ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულება არ აქვს. თუმცა, ეს არ ნიშნავს იმას, რომ აქტიური ომი პირობაა იმისათვის, რომ ეს სახელწოდება მიიღოს. ამ სახელწოდებისთვის მშვიდობის ხელშეკრულების არარსებობაც საკმარისია. ეს მიანიშნებს იმაზე, რომ მუსლიმების სურვილისამებრ ამ ქვეყნის ხალხთან ომი დაშვებულია, რის გამოც ქვეყანას დარულ-ჰარბი ეწოდება.

ბ) დარულ-აჰდ: ქვეყანა, რომელსაც დარულ-ისლამთან მშვიდობიანი ხელშეკრულება და ცეცხლის შეწყვეტის ზავი აქვს დადებული. ქალაქ მექქას მდგომარეობის მსგავსად, რომელიც ჰიჯრით 6-8 წლებში ჰუდეიბიას შეთანხმებიდან მექქას აღებამდე იყო დადებული.

ქააფირებთან ბრძოლის შეწყვეტა და ზავის დადება მისაღებია მაშინ, როდესაც მუსლიმები დასუსტებულები არიან და ზავის დადებით სარგებელი უფრო მეტია, ვიდრე ზიანი. როგორც აიათშია გადმოცემული:

„47/35. მაშ, არ დაკარგოთ სიმამაცე და ისე არ მოუხმოთ ზავისკენ, როცა თქვენ ხართ აღმატებულნი...“

ვინაიდან, ალლაჰმა ფარძად დაგვიწესა ქააფირებთან ბრძოლა მანამ, სანამ რელიგია მთლიანად ალლაჰის არ გახდება. მათთან ზავის დადება კი, მხოლოდ საჭირო დროსაა ნებადართული.

„9/5. ხოლო როცა გაივლის ნაკრძალი თვეები, დახოცეთ წარმართები. სადაც წააწყდებით...“

„8/39. და შეებრძოლეთ მაგათ იქამდე, სანამ არ გაქრება ცდუნება (1) (წარმართება, მრავალღმერთიანობა) და არ იქნება სარწმუნოება მთლიანად ალლაჰისა (2) (მხოლოდ ერთღმერთიანობა, მონოთეიზმი,)...“

ზავის დადება მხოლოდ მუსლიმ იმამს ან მის წარმომადგენელს შეუძლია. იქიდან გამომდინარე, რომ დღესდღეობით ამგვარი იმამი არ მოიძებნება, ქააფირი მმართველების მიერ ქვეყნებს შორის დადებული ზავები და შეთანხმებები არარსებულად ითვლება, რადგან შარიათის მიხედვით, შეთანხმების უფლების არ მქონე პიროვნებამ დადო ზავი. ამგავრი შეთანხმებები არ მიიღება და მოქმედათ არ ითვლება.

---

[1] რწმენიდან განდგომილნი

[2] ალ-აჰქამუ’ს-სულთანიია, 57;

[3] ამბობს თემის ავტორი და არა მთარგმნელი

კითხვის გაგრძელება