სწავლულების მიერ მოწოდების უგულებელყოფა მათ მიმყოლებზე პასუხისმგებლობას არ ხსნის

უზენაესი ალლაჰი ყურანში ბრძანებს: „3/71. ჰეი, ღვთიური წიგნის ხალხო! რატომ მოსავთ ჭეშმარიტებას სიცრუის სამოსით და რატომ მალავთ სიმართლეს, როცა თქვენ უწყით!“

„5/41...ისინი სიტყვას ამახინჯებენ, მის შემდეგ რაც ის იყო თავის ადგილზე...“

„2/79. ვაი მათ, რომელნიც წიგნს, მცირე ფასად რომ გაყიდონ, თავისი ხელით წერენ, მერე კი ამბობენ: ეს ალლაჰისგანააო! და ვაი იმათ იმისათვის, რაც წერეს მათმა ხელებმა! და ვაი (იმ სასჯელს), რასაც მათი ხელები მოიხვეჭენ ამისათვის!“

„5/63. რატომ არ უკრძალავენ მათ რაბბანები და სწავლულნი ავსიტყვაობას და აკრძალულის ჭამას? რაოდენ ცუდია ის, რასაც აკეთებენ ეგენი.“

„5/77. უთხარი შენ: ჰეი, ღვთიური წიგნის მფლობელნო! ზღვარს ნუ გადახვალთ თქვენს რწმენაში ჭეშმარიტების წინააღმდეგ და ნუ აყვებით იმ ხალხის სურვილებს, ვინც თქვენს უწინ აცდა ჭეშმარიტებას და სხვა ბევრიც შეიყვანა შეცდომაში, და გადამცდარა სწორ გზას.“

ყველა ეს აიათი, აჰლი ქითაბის (ქრისტიანებისა და იუდეველების) ალიმების (სწავლულების) არასწორ გზაზე ყოფნის დალილია. თუმცა, ამ მდგომარეობას მათ მიმყოლებისთვის პასუხისმგებლობა არ მოუხსნია. უზენაესმა ალლაჰმა ბოლო შუამავლის მოსვლამდე მცხოვრებ აჰლი ქითაბის ხალხს და მათ წინამძღოლებს ურწმუნო უწოდა, რადგან იყვნენ სწორ გზაზე მყოფნი ხალხიც, რომლებიც მათთვის ჰუჯჯეთი იყო, მათ კი არ მოუსმინეს და ზურგი აქციეს ჭეშმარიტ გზაზე მყოფთ. მსგავსი ჰადისისა: ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „უეჭველად! ალლაჰი განურისხდა დედამიწაზე მცხოვრებ ხალხს, გარდა აჰლი ქითაბისა.“[1] ნავავი ჰადისის განმარტებაში ამბობს, რომ აჰლი ქითაბში იგულისხმება ხალხი, რომელნიც ალლაჰის გზაზე იდგნენ. ჰადისში მოცემული სიტყვა „განურისხდა“, ეკუთვნის მუჰამმად შუამავლის მოსვლამდე მცხოვრებ ხალხს, რომლებიც არ იდგნენ ჭეშმარიტ გზაზე.[2]

წინამძღვრების, ალიმების, სწავლულების უგულებელყოფა რელიგიის მოწოდების მიმართ, ხალხზე პასუხისმგებლობას და ხალხის მიერ რელიგიის შესწავლის აუცილებლობას არ აუქმებს.

ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „უეჭველად! თქვენც უმმეთის მსგავსად ნაბიჯ-ნაბიჯ მათ დაუახლოვდებით. უფრო მეტიც, ისინი ხვრელშიც რომ შეძვრნენ, თქვენც მათ მიჰყვებით. ჩვენ შუამავალს ჰკითხეს: „ჰეი შუამავალო! უმმეთში, იუდეველებს და ქრისტიანებს გულისხმობ?“ შუამავალმა უპასუხა: „სხვა ვინ იქნება?“[3]

„34/31. და თქვეს, რომელთაც უარყვეს: „არასდროს ვირწმუნებთ არც ამ ყურანს, არც იმას, რაც მის უწინ იყო“! ნეტავ განახა უსამართლონი, როცა ისინი იდგებიან მათი ღმერთის წინაშე,

შეუბრუნდებიან ერთიმეორეს კითხვა-პასუხით. რომელნიც უძლურნი იყვნენ, ეტყვიან დიდებულებს: რომ არა თქვენ, უთუოდ, მორწმუნენი ვიქნებოდით“!

34/32. და უთხრეს მათ, რომელნიც განდიდებულნი იყვნენ, სუსტებს: „განა ჩვენ შეგიშალეთ ხელი ჭეშმარიტების გზაზე მას მერე, რაც ის გებოძათ? არა, თავად იყავით ცოდვილნი!““

აიათის მიხედვით, წინამძღოლების მიერ უგულისყურობა და შეცდომები ავტომატურად მათ მიმყოლებზეც გადადის და მათი (სწავლულების, წინამძღოლების) ცოდვაც მიმყოლების კისერზეა.

ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ის, ვინც ავისკენ მოუწოდებს, მასზე მიმყოლის ცოდვაც მის კისერზეა, ისე, რომ მასზე მიმყოლის ცოდვას არაფერი დააკლდება.[4]

როგორც ხედავთ, სიმართლის ძიება ხალხის ვალდებულებაა. მათ წინამძღოლზე (ბრმად) გაყოლა, მათზე დაკისრებულ ვალდებულებებს არ აუქმებს. იბნ-ი აბდულბარრ-ი ამბობს: „იბნ-ი მასუდმა თქვა: ‘ფრთხილად! თქვენგან რომელიმემ, პიროვნების მიერ დაჯერებული (ბრმად) არ დაიჯეროს, ასევე სხვა პიროვნების მიერ უარყოფილი (ბრმად) არ უარყოს. ცუდი საქმე სამაგალითო ვერ იქნება.[5]

მოკლედ, რომ ვთქვათ: წინამძღოლის ან სწავლულის უგულისყურობა, მათ მიმყოლებზე პასუხისმგებლობას არ აუქმებს, რადგან როგორც ალლაჰის შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი ვა სალლამ) ბრძანა: „ცოდნის მიღება ყველა მუსლიმისთვის ფარძია.“[6]

მიუხედავად ამ ყველაფრისა, არსებობს ხალხი, რომლებიც მათ წინამძღოლებს ბრმად მიყვებიან და მათ სისწორეში ეჭვი არ ეპარებათ. არ თვლიან საჭიროდ გადაამოწმონ და გამოიძიონ სიმართლე. თავს იმით იმშვიდებენ, რომ წინამძღოლს უნდა დაემორჩილო და მისი სიტყვა უნდა დაიჯერო, რადგან მათ წინააღმდეგ წასვლა, აჯანყება და დაუმორჩილებლობაა. არ უნდა წაიკითხო სხვა წიგნები, ან მათი ნებართვის გარეშე ნაბიჯი არ უნდა გადადგა და ა.შ. დალილად მოაქვთ სხვადასხვა საჰიჰი ჰადისები, სადაც წინამძღოლზე მორჩილებას გვამცნობს, თუმცა ვერ აცნობიერებენ (ცოდნის სიმწირის გამო) იმას, რომ ეს თემა მხოლოდ და მხოლოდ ამ ჰადისებით არ შემოიფარგლება, ყველაფერს მისი ადგილი, მიზეზები, პირობები და დრო აქვს განსაზღვრული. ასევე აცხადებენ იმას, რომ თუ მათი წინამძღოლი შეცდება, მათ კისერზე ცოდვა არ იქნება, რაც ალლაჰის სიტყვების საწინააღმდეგოა. თითქოს მათ გვერდით ‘შუამავალი’ ან მართლაც და დიდი ალიმი-სწავლული იყოს! ჰადისს და აიათს განმარტავენ ისე, როგორც მათთვის სასარგებლოა და არა ისე, როგორც გადმოგვცა ალლაჰის შუამავალმა, მისმა მოსწავლეებმა და დიდმა სწავლულებმა (ალლაჰი იყოს მათგან კმაყოფილი!)

---

[1] მუსლიმი

[2] Sahihi Müslim Nevevi Şerhi, 17/197-198

[3] Müttefekun aleyh

[4] Müslim: 2674

[5] Camiu Beyanu’l İlim, 2/114

[6] İbn-i Mace და Ebu Ya’la გადმოგვცემს