ზოგადი შეფასება
ზემოთ მოცემულიდან
გამომდინარე, ისტორიაში არსებული ირჯას თემის დღევანდელ ირჯას თემთან შედარება საჭიროა.
ამ შეფასებისა და ანალიზის საფუძველზე პიროვნება შეძლებს მურჯიტების დღევანდელი წარმომადგენლების
ამოცნობას. ასევე, გაიგებს მათ მიერ დასახულ სტრატეგიას, რის საფუძველზეც მათგან თავს
შორს დაიჭერს. მანამ გვინდა, რომ ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საკითხს შევეხოთ, რის გარეშეც
ჩვენს მიერ შესრულებული ანალიზი უმნიშვნელო იქნება.
ისლამის სწავლულებმა
იმანისა და ქუფრის საკითხებში მურჯიტები ორ კატეგორიად განიხილეს:
1.
„მურჯიეტუ’ლ-მუთექელლიმინ“
- სალაფებს მათზე თაქფირი აქვთ გამოტანილი. „ღულატ“/ექსტრემალური მურჯიზმი.
2.
„მურჯიეტუ’ლ-ფუყაჰა“
- მურჯიზმი, რომელიც ამელს (ქმედებას) იმანის (რწმენის) ნაწილად არ მიიჩნევს.
შეფასების დაწყებამდე
ამ ორი ჯგუფის ახსნა-განმარტება სავალდებულოა, რის საფუძველზეც აშკარა გახდება ჩვენი
კრიტიკის ობიექტი.
1.
„მურჯიეტუ’ლ-მუთექელლიმინ“
ჯეჰმიიეს მიმდევრობა,
რომელთა აზრითაც იმანი მხოლოდ გულით სრულდება. ორგანოების ქმედებას და ენით წარმოთქმას
იმანის ნაწილად არ მიიჩნევენ. მათი აზრით პიროვნებამ ალლაჰი და მისი შუამავალი რომც
გალანძღოს, ალლაჰთან დაახლოებულ პირებს მტრულად რომც მოექცეს, ალლაჰის მტრები მეგობრად
რომც აიყვანოს, ყურანი უმნიშვნელოდ მიიჩნიოს და მესჯიდები რომც დაანგრიოს, ის მაინც
უმაღლესი დონის მორწმუნეა. მათი აზრით ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი მხოლოდ ცოდვაა, რომელიც
გულში არსებული რწმენის წინააღმდეგობაში არ მოდის. პიროვნებამ ეს ყველა ქუფრი რომც
შეასრულოს ის შინაგანად და გარეგანად მაინც მორწმუნედ დარჩება! იმამ ვეყი’მ, აჰმედ
ბინ ჰანბელმა, აბუ უბეიდიმ და მსგავსმა სალაფების ალიმებმა ამ შეხედულებაზე მყოფ ხალხს
თაქფირი გამოუტანა. აქვე გვინდა აღვნიშნოთ ის, რომ ჩვენი კრიტიკა ამ ჯგუფისთვის და
მათი დღევანდელი მიმდევრებისთვისაა განკუთვნილი.
2.
„მურჯიეტუ’ლ-ფუყაჰა“
ამ განშტოების წევრების
მიხედვით, იმანი მხოლოდ გულით დამოწმებისგან და ენით წარმოთქმისგან შედგება, ამელი
(ქმედება) კი იმანის ნაწილად არ ჩათვალეს. მიზეზი რის გამოც მათ „მურჯიტები“ ეწოდათ
არის ის, რომ მათ ამელი იმანისგან გაანცალკევეს. თუმცა, ამ ჯგუფს არ უთქვამს ისე, როგორც
ჯეჰმ ბინ საფვანმა თქვა: „პიროვნება ქააფირი მხოლოდ მაშინ გახდება, როცა გულით უარყოფს.“
პირიქით, მათ თქვეს: პიროვნებამ თუნდაც გულით იწამოს, ქუფრი ქმედებებიდან რომელიმეს
თუ შეასრულებს ქუფრში ჩავარდება. ამასთან ერთად, შესაძლებლობის მიუხედავად ენით არ
დამმოწმებელს თაქფირი გამოუტანეს და მიუხედავად იმისა, რომ „გულით დაამოწმეს“, ფარაონი
და მათი მსგავსი ხალხი ქააფირებად მიიჩნიეს. აბუ ჰანიფეც (რაჰმეთულლაჰი ‘ალეიჰ) ამ
ჯგუფის წევრად ითვლება.[1]
მოკლე განმარტებების
შემდეგ გვინდა ხაზი გავუსვათ იმას, რომ ჯგუფი, რომელზეც საუბარი გვაქვს და რომლისგანაც
ხალხს ვაფრთხილებთ არის პირველი ჯგუფი „მურჯიეტუ’ლ-მუთექელლიმინ“, რომელიც აცხადებს,
რომ სიტყვითა და ქმედებით ჩადენილი ქუფრი ქუფრი არ არის და ის, რომ ქუფრი მხოლოდ გულით
განისაზღვრება. დღესდღეობით, ამგვარი ცრუ აყიდის გასავრცელებლად წიგნები და სტატიები
იბეჭდება. ალლაჰის კანონების არაფრად მიმჩნევი ტაღუთი ძალღონეს არ იშურებს იმისთვის,
რომ ამგვარი აყიდა გავრცელდეს, რადგან ამ აყიდის მიხედვით, პიროვნებამ რომელი ქუფრი
ქმედებაც არ უნდა შეასრულოს, რწმენიდან არასდროს არ გავა. მათ მიერ შესრულებული ქუფრის
ყველაზე კარგი „საფარი“ ეს აყიდაა. ფაქტია ის, რომ ამ აყიდის გავრცელებისას არ იტყვიან:
„ეს აყიდა მურჯიტებისაა.“ პირიქით, ისინი აცხადებენ, რომ ეს აყიდა ალლაჰისა და მისი
შუამავლის მიერ მოწონებულია. აქვე გვინდა მოვიყვანოთ ერთ-ერთი სალაფის სიტყვები: „მურჯიზმი
მმართველების საყვარელი რელიგიაა!“[2]
მართლაც, რომ სალაფებმა
თავიანთი გამჭრიახობის საფუძველზე ზუსტი განცხადება გააკეთეს.
ამგვარი შესავლის შემდეგ შეგვიძლია ჩვენი შეფასებები
შემდეგნაირად ჩამოვაყალიბოთ:
