შემდეგ
ქცეულ დარულ-ქუფრის ქვეყნებში ცოდნის მიღება და ჭეშმარიტების გაგება შესაძლებელია.
ასეთ ტერიტორიაზე უცოდინრობა არავისთვისაა საპატიო. თუმცა, გამონაკლისია დახურული საკითხები,
რომლებიც გასაგებია მცოდნესთვის და გაუგებარია სხვა ადამიანებისთვის.
ამ
საკითხში ზომიერებას ერთ-ერთი ყიასის (შედარების) მიხედვით ვადგენთ, რაც შემდეგია:
შუამავალ მუჰამმედის შუამავლობამდე გადარჩენილი და განადგურებული არაბების მდგომარეობა.
როგორც წინა თავებში ვთქვით, ისინი იბრაჰიმის რელიგიის მიხედვით მოქმედებდნენ, თუმცა
დამახინჯებულად. ზეიდ იბნ ამრ იბნ ნუფეილის მსგავსად, ზოგიერთმა ძალისხმევა გამოიჩინა,
თავჰიდის ცოდნა მიიღო და კერპები მიატოვა. სხვებმა კი თავიანთ თემს მიბაძეს. შუამავალმა
მათი ქააფირობისა და სასჯელის შესახებ გვაცნობა. იბრაჰიმის რელიგიის არასრულად მათთან
მიღწევა ჰუჯჯათათ თუ ჩაითვალა, მაშინ როგორ შეიძლება ჩაითვალოს იმ ხალხის მდგომარეობა
საპატიოდ, რომლებსაც ადვილად შეუძლიათ ცოდნის მიღება?
ამ
საკითხის შესახებ შეიხ აბდულაზიზ იბნ ბაზი ამბობს: „უცოდინრობის საკითხისთვის ორ მდგომარეობას
აქვს ადგილი: მდგომარეობები რა დროსაც უცოდინრობა საპატიოა და მდგომარეობები რა დროსაც
უცოდინრობა საპატიო არ არის. მუსლიმანებთან ერთად ცხოვრების დროს ვინმემ ქუფრი რომ
ჩაიდინოს, ალლაჰს თანაზიარი რომ დაუდგინოს ან ალლაჰის გარდა სხვას რომ ემსახუროს, ასეთი
ადამიანის მდგომარეობა საპატიო არ არის, რადგან უგულისყუროდ მოიქცა, რელიგიისთვის საკმარისად
არ იფიქრა და არ გამოიკვლია. ალლაჰის გარდა მკვდრებზე, ხეებზე, ქვებზე, კერპებზე და
მსგავს რაღაცეებზე ღვთისმსახურება, ასევე ალლაჰის რელიგიისგან ზურგის შექცევა და უგულისყურობა
საპატიო არ არის. ალლაჰი ბრძანებს: ‘46/3.
ხოლო რომელთაც უარყვეს, ზურგს აქცევენ იმას, რითიც შეაგონეს.’ შუამავალმა საკუთარი
გარდაცვლილი დედის პატიება როდესაც ითხოვა, ალლაჰმა ნება არ მისცა, რადგან მისი დედა
კერპზე თაყვანისმცემაში გარდაიცვალა. ასევე, საჰაბემ შუამავალს გარდაცვლილი მამის შესახებ
როდესაც ჰკითხა, შუამავალმა უპასუხა: ‘ის ცეცხლშია.’ საჰაბეს სახეზე ფერი როდესაც შეეცვალა,
შუამავალმა დაამატა: ‘მამაჩემიც და მამაშენიც ცეცხლშია.’ რადგან ისიც ალლაჰზე თანაზიარის
დადგენის დროს გარდაიცვალა. ასე, რომ ის, ვინც მუსლიმანებს შორის ცხოვრობს და ალლაჰის
გარდა იმამ ბედევის, ჰუსეინს, შეიხ აბდულყადირ ჯეილანის, შუამავალ მუჰამმედს ან ალის
ეთაყვანება, დიდი შირქის კეთებით საერთოდ არ
არიან საპატიო. რადგანაც მიუხედავად იმისა, რომ ყურანი და სუნნეთი მათთან ახლოს
არის, მათ ზურგი შეაქციეს.
რაც
შეეხება მეორე მდგომარეობას: საპატიოა ისეთი ადამიანების მდგომარეობა, რომლებიც ქვეყნის
მეორე კუთხეში, ისლამისგან შორს მდებარე ქვეყანაში ცხოვრობენ და რომელთანაც იყამეთულ
ჰუჯჯა არ მიღწეულა. მათი საქმენი ალლაჰის ხელშია. სწორია ის აზრი, რომ ისინი ყიამეთის
დღეს გამოცდას გაივლიან. თუ დამორჩილდებიან სამოთხეში შევლენ თუ არადა ჯოჯოხეთში. ალლაჰი
ბრძანებს: ‘შუამავლის გამოგზავნამდე დამსჯელნი არ ვართ’. ასევე, ამ საკითხის შესახებ
სახიხი ჰადისებიც არსებობს. იბნუ’ლ ყაიიმმა (რაჰიმაჰულლაჰ) ნაწარმოებში ‘თარიიყუ’ლ-ჰიჯრეთეინ’-ში
პასუხისმგებელი პირების სტატუსებზე ფართოდ ისაუბრა...“[1]
მნიშვნელოვანი შენიშვნა: განსხვავება რელიგიურ ჰუქმსა და
დედამიწისეულ განსჯას შორის
კითხვას „ქუფრი სიტყვის მთქმელი ან ქუფრი ქმედების შემსრულებელი
თუ განაცხადებს, რომ შესრულებული ქუფრის შესახებ არ იცოდა, ასეთ დროს მისი განცხადება
(სიტყვები) მიიღება?“ ვუპასუხებთ შემდეგნაირად:
ყურადღება უნდა მივაქციოთ დედამიწისეულ განსჯასა და ამ პიროვნების
რელიგიურ ჰუქმს შორის განსხვავებას. ცოდნის მიღების შესაძლებლობის მიუხედავად, ადამიანი
უცოდინრობას თუ განაცხადებს, მაშინ მისი განაცხადი საპატიოდ არ ჩაითვლება და მისი ეს
სიტყვები ალლაჰის წინაშე სარგებელს არ მოუტანს. ამგვარი ადამიანის განაცხადი იგივეა,
რაც შუამავლის წინაშე მუნაფიყების (ორპირების) განაცხადი. მათ მიერ წარმოთქმულმა სიტყვებმა
ისინი დედამიწისეული ჰუქმების სასჯელისგან იხსნა, თუმცა ახირეთში სარგებელს არ მოუტანს.
ასე, რომ ცოდნის მიღების შესაძლებლობის მქონე ადამიანი უცოდინარი რომც იყოს, ალლაჰის
წინაშე არასაპატიო მიზეზის მქონე ქააფირია. ამ მდგომარეობაში თუ მოკვდება, მაშინ მოკვდება
ისე, როგორც სამუდამო ჯოჯოხეთის მკვიდრი ქააფირი.
თუმცა, დედამიწისეულ ჰუქმებში საპატიო მიზეზის მიმღები პირი
თუ არსებობს, ეს ყადია, რომელსაც მისი (დამნაშავის ან ეჭვმიტანილის) მდგომარეობა უნდა
გადაეცეს. სალაფი ყადები ამგვარი ადამიანის მდგომარეობას საპატიოდ არ მიიჩნევდნენ.[2] ყადი მის მიზეზს საპატიოდ თუ
არ ჩათვლის და მურთადის ჰუქმს გასცემს - სხვა დანარჩენი პირობებიც თუ შესრულებული იქნება
- ჰუქმის გაცემის შემდეგ, პიროვნება სიკვდილით დასჯამდე მონანიებისკენ მოიპატიჟება.
თუ მოინანიებს მაშინ მუსლიმანის ჰუქმი მიეცემა.
მუსლიმანი ისეთ ადამიანს, რომელიც საკუთარ თავს მუსლიმნად
თვლის და ქუფრის შემცველ ქმედებებს ასრულებს, როგორიცაა: ნამაზის მიტოვება, რელიგიის
გალანძღვა, სასაფლაოსთან დაკავშირებული შირქების შესრულება და ა.შ, მოექცევა ისე, როგორც
ქააფირს, მიუხედავად იმისა ქმედების შემსრულებელმა შესრულებული ქმედების ქუფრისა და
შირქის შესახებ რომც არ იცოდეს. ვინაიდან, მას ცოდნის მიღების შესაძლებლობა ჰქონდა,
თუმცა რელიგიას ზურგი შეაქცია. ინფორმაციის გამოკვლევა და შესწავლა ქმედების შემსრულებლისთვის
ვააჯიბია, რადგან თავიდანვე ამის გაკეთება (ცოდნის მიღება) მისთვის სავალდებულო იყო.
თუ მოინანიებს და ქუფრს მიატოვებს, მაშინ მუსლიმანის ჰუქმი მიეცემა. ხოლო, თუ გაჯიუტდება,
მაშინ ის ჯიუტი ქააფირია.
კონკრეტული პიროვნების შესახებ ქააფირის ჰუქმის გაცემა სხვაა,
ხოლო მისი ისლამისკენ მოპატიჟება სხვა. წინა თავებში ჰუჯჯათის შესრულებასა და მოწოდებას
შორის სხვაობაზე ვისაუბრეთ. ორივე მათგანი ცალ-ცალკე ვააჯიბია. იმისათვის, რომ ამგვარი
ხალხი ისლამში შევიდნენ, პერიოდულად ისლამისკენ მოპატიჟებაა საჭირო.
[1] ბინ ბაზზ, მეჯმუუ
ფეთავა, შეადგინა: მუჰამმედ ბ. სა’დ აშ-შუვეირ, 4/26-27. ეს ფეთვა ასევე შეგიძლიათ
იხილოთ ჟურნალში: ბუჰუსი’ლ-ისლამიიე, გამოცემა 25, გვ: 85-86. ამ სიტყვების მსგავს
სიტყვას გადმოსცემს იბნი თეიმიიეს ფეთვების შემკრები შეიხ აბდურრაჰმა იბნ ყასიმ ალ-ჰანბელი,
‘ას-სეიფუ’ლ-მესლუუს ალაა აბიდი’რ-რასულ’, გვ: 11-12.
[2] ყადი იიად, აშ-შიფა,
მე-4 ნაწილი.
