რომელიმე
ქვეყნის თვისება არ არის მუდმივი და იგი მოქმედი კანონების მიხედვით იცვლება. ქვეყანა
თავიდან შეიძლება დარულ-ქუფრი იყოს, შემდეგ კი დარულ-ისლამი გახდეს, მსგავსად ქალაქ
მექქასა. ასევე, შეიძლება ჯერ დარულ-ისლამი, შემდეგ კი დარულ-ქუფრი გახდეს, მსგავსად
ანდალუსიისა და პალესტინისა.
შეიხუ’ლ
ისლამ იბნი თაიმიამ თქვა: „რომელიმე ქვეყნის თვისება, როგორიცაა დარულ-ქუფრი, დარულ-ისლამ,
დარულ-იმან, დარუს’სილმ, დარულ-ჰარბ, დარუ-თაათ, დარუ-მა’სიათ, დარუ’ლ-მუმინინ, დარულ-ფასიყინ
- არ ნიშნავს მათ მუდმივობას. როგორც პიროვნება ექცევა ქუფრიდან რწმენაზე ან პირიქით,
ასევეა ქვეყნის მდგომარეობაც.“[1]
იბნი
ჰაჯერ ალ-მაქქიი ალ-ჰეითემიი ნაწარმოებში „თუჰფეთუ’ლ-მუჰთააჯ ლი შერხი’ლ-მინჰააჯ“,
რომელიც შააფიი-ს ფიყჰის საფუძველზეა დაწერილი, თავის შეხედულებას გადმოსცემს: „ქააფირებმა
დარულ-ისლამი რომ აიღონ და თავიანთი ჰუქმები გაატარონ, იქაურობა დარულ-ქუფრი მაინც
არ გახდება.“ დალილად კი, შემდეგ ჰადისს ასახელებს: „ისლამი აღმატებულია, მასზე აღმატებული
არაფერია.“[2] იბნ ჰაჯერ ალ-მაქქინის ამ სიტყვას
გადმოსცემს სიდდიყ ჰასენი.[3]
ჩვენი
პერიოდის ხალხიდან ზოგიერთმა იბნ ჰაჯერის ეს მოსაზრება გაიზიარა. თუმცა, ცხადია, რომ
ეს შეხედულება მცდარია. აშკარა არგუმენტები, რაზეც უკვე ვისაუბრეთ, მიუთითებს, რომ
ქვეყნის შესახებ გასაცემ ჰუქმზე გავლენას ქვეყანაში არსებული ჰუქმები ახდენს. ეს არგუმენტები
იბნ ჰაჯერის მიერ მოყვანილ ზოგად არგუმენტებზე უპირატესია. სწავლულების იჯმაა იმასთან
დაკავშირებით, რომ კერძო არგუმენტები ზოგად არგუმენტებზე უპირატესია. მსგავსად შემდეგი
აიათებისა:
„65/4.
თქვენს ქალთაგან, რომელთაც ქალთაწესისგან იმედი ამოეწურათ, თუ დაეჭვდებით დადგენილი
ვადის თაობაზე, ვადა სამი თვეა, როგორც იმათთვის ვისაც ქალთაწესი ჯერ არ ჰქონია. და
ისინი, რომელნიც ფეხმძიმები არიან მშობიარობამდე. ხოლო ვისაც ეშინია ალლაჰის, დაუდგენს
მას საქმეში სიადვილეს.“ ეს აიათი უპირველესია შემდეგი აიათზე:
„2/228.
გაცილებული ქალები თავს იკავებენ (ხელმეორედ დასაქორწინებლად) სამ დედათა წესს.“
სწავლულებს
ამ საკითხისადმი სხვადასხვა აზრი არ აქვთ. იბნ ჰაჯერ ალ-მაქქის სიტყვა სწორი რომ ყოფილიყო,
მაშინ შესაძლებელია გვეთქვა, რომ მუსლიმანი პიროვნება ქუფრის შესრულების შემდეგ ქააფირი
არასოდეს გახდებოდა, რადგან ‘ისლამი უპირატესია, მასზე უპირატესი არაფერია.’ თუმცა,
ეს მოსაზრება არგუმენტებისა და იჯმას საწინააღმდეგოა. შუამავალმა (სალლალლაჰუ ‘ალეიჰი
ვა სალლამ) თქვა: „ვინც რელიგიას შეიცვლის მოკალით.“[4]
როგორც
იბნ ჰაჯერი მოიქცა, ზოგადი არგუმენტების უპირატესობა კონკრეტულ არგუმენტებზე და შესაბამისი
ჰუქმების გამოცემა დასაშვები არ არის. მისი სიტყვები „დარულ-ისლამი დარულ ქუფრი ვერ
გახდება“ - წინააღმდეგია, როგორც არგუმენტებისა, ასევე სწავლულების უმრავლესობის აზრის.
მისი ეს სიტყვა ჭეშმარიტად, რომ მივიღოთ, მაშინ დღევანდელი ქრისტიანული ესპანეთი დარულ-ისლამად
უნდა ვაღიაროთ, რადგან ის ადრე დარულ-ისლამი იყო. ეს კი ნიშნავს იმას, რომ ყოველი მუსლიმანის
იქ გადასახლება ვააჯიბია და იქ მყოფთა სხვაგან წასვლა კი ჰარამი, რადგან დარულ-ისლამიდან
გადასახლება არ ხდება.[5] ასევე, მათთან ბრძოლაც ჰარამი
იქნება. ვინმე ესპანეთს თუ თავს დაესხმება, მაშინ ყოველი მუსლიმანი ვალდებულია მხარი
დაუჭიროს მას. მოკლედ, რომ ვთქვათ იბნ ჰაჯერის ეს სიტყვები ზემოთ ჩამოთვლილ ყველაფერს
და კიდევ სხვა ბევრ რამეს მოიცავს. ამ სიტყვის სიმცდარე აშკარაა.
[1] მეჯმუუ’ლ-ფათავა, 27/45; 17/282-284; 27/143-144;
[2] დარაქუთნი ჰასენის მიკუთვნებით როგორც მევფუ, გადმოგვცემს აიზ იბნ
ამრისგან; ბუხარი გადმოსცემს, როგორც muallak ‘ქითაბუ’ლ-ჯენაიზ’-ში; ფეთხუ’ლ-ბარი,
3/218-220;
[3] ალ-იბრათუ ფი მაა ვერადე ფი’ლ-ღავზი ვე’შ-შეჰაადეთი ვე’ლ-ჰიჯრეთი,
გვ: 240, დარუ’ლ-ქუთუბუ’ლ-ილმიიე 1405 ჰ.
[4] ბუხარი.
[5] გარდა გამონაკლისებისა.
