მეორე ფორმა: არგუმენტები, რომლებსაც
ორიგინალი სახე უცვალეს იმისათვის, რომ სხვა მნიშვნელობა მიეღო:
იმისათვის, რომ მათი სიტყვები „ადამიანები მისაყით შეგონებულები
არიან. ის, ვინც თავჰიდის მომშლელ რომელიმე ქმედებას შეასრულებს, მიუხედავად იმისა,
მასთან რისალეთ ჰუჯჯათი მიღწეული რომც არ იყოს, ქააფირი გახდება.“ უნაკლო ყოფილიყო,
საწინააღმდეგო არგუმენტებს ორიგინალისგან განსხვავებული მნიშვნელობა მიანიჭეს.
1- აიათის „ჩვენ
არ ვყოფილვართ დამსჯელნი (1) (არავისი), სანამ არ წარვგზავნიდით შუამავალს!“ შესახებ მათ თქვეს:
„აიათში მოხსენებული სასჯელი შუამავლის გამოგზავნას უკავშირდება. თუმცა, მასში იმქვეყნის
სასჯელი კი არა, არამედ დედამიწისეული სასჯელი იგულისხმება.“
შემდეგი აიათის „67/8... ყოველჯერზე, როცა ყრიან მასში ჯგუფებს, ეკითხებიან
მათ მისი მცველები: ‘განა არ მოსულა თქვენთან შემგონებელი?’“ წინაშე
როდესაც აღმოჩდნენ, თქვეს: „ამგვარი რამ ჯოჯოხეთის მკვიდრთაგან ზოგიერთს ეხება და არა
ყველას. მხოლოდ მათ ეხებათ, ვინც შუამავალი უარყო. ამიტომაა, რომ შემდეგ ნათქვამია:
‘’67/9. პასუხობენ: დიახ, მოგვევლინა შემგონებელი, მაგრამ ცრუდ შევრაცხეთ...’“
და რას მოიმოქმედებენ შემდეგი აიათების წინაშე?
„39/71. და გაირეკებიან, რომელთაც უარყვეს ჯოჯოხეთისაკენ
ჯგროდ. როცა მიაღწევენ მასთან, კარიბჭენი მისი გაიხსნება და მისი მცველნი ეტყვიან მათ:
„განა არ მოსულან თქვენთან შუამავალნი თქვენივე წიაღიდან, რომელნიც თქვენი ღმერთის
აიათებს გიკითხავდნენ და შეგაგონებდნენ ამ თქვენ დღესთან შეხვედრას? ისინი მიუგებენ:
„დიახ!“ მაგრამ ახდა სიტყვა სასჯელისა ურწმუნოებსა ზედა.“
“6/130. ჰეი, ჯინთა
და ადამიანთა კრებულო! განა არ მოსულან თქვენთან შუამავალნი თქვენი წიაღიდან, რომელნიც
გამცნობდნენ ჩემს აიათებს და გაფრთხილებდნენ თქვენ ამ დღესთან შეხვედრის გამო? თქვეს
მათ: ჩვენ ვმოწმობთ ჩვენსავე საწინააღმდეგოდ. ამქვეყნიურმა ცხოვრებამ აცდუნა ისინი
და დაამოწმეს თავიანთ წინააღმდეგ, რომ ურწმუნონი იყვნენ.”
“35/36. ხოლო რომელთაც
უარყვეს, მათთვისაა ჯოჯოხეთის ცეცხლი. და არ იქნება განჩინება, რომ მოკვდნენ ან შეუმსუბუქდეთ
სასჯელი. ასე მივუზღავთ ყველა უმადურს!
37. და მოთქვამენ:
„ღმერთო ჩვენო! გამოგვიყვანე აქედან და ვიქმთ სიკეთეს და არღა ვიქმთ, რასაც ვაკეთებდით“.
განა თქვენთვის არ გვიბოძებია საკმაო სიცოცხლე იმისათვის, რომ შეგეგონებინათ იმათ მსგავსად,
ვინც შეიგონა? და თანაც თქვენთან შემგონებელი მოვიდა. მაშ, იგემეთ, რამეთუ არ ჰყავთ
უსამართლოებს მეოხე!”
ეს აიათები ზოგადია და არაფერია ნათქვამი შუამავლის უარყოფაზე
(რასაც ისინი აცხადებენ).
ასევე, კიდევ რასაც ისინი ამბობენ შემდეგია: „შუამავლები
თავჰიდისთვის კი არა, შარიათული ჰუქმების დაწვრილებით განსამარტად მოევლინენ.“ ამგვარი
სიტყვა მუთაზილებს ეკუთვნით, რაზეც პასუხი წინა ნაწილებში გავეცით.
ყოველივე ეს რელიგიის შეცვლის მცდელობა და მისით თამაშია.
2- გამოუვალ მდგომარეობაში აღმოჩდნენ იმ ჰადისის წინაშე, რომელიც გვამცნობს, რომ
არასათში[1]
გამოიცდებიან ისინი, ვისთანაც სიცოცხლეშივე შუამავალი არ მისულა. ვინაიდან, ეს ჰადისი
რისალეთ ჰუჯჯათის შემავსებელია. ის ფაქტი, რომ იბნ აბდულბარმა ეს ჰადისი უარყო, არგუმენტად
გამოიყენეს. ამასთან დაკავშირებით იბნუ’ლ-ყაიიმის პასუხი წინა ნაწილში მოცემულია.
3- ზათ-უ ანვათის ჰადისის წინაშეც უძლურნი აღმოჩდნენ. შუამავლისგან ხის დადგენის
მოთხოვნით ისინი ქუფრში არ ჩავარდნილან. ამასთან დაკავშირებით ისინი ამბობენ: „მათ
ეს მოითხოვეს, თუმცა არ შეასრულეს.“ ამ განცხადებას კი პასუხი უკვე გავეცით.
4- იგივე მდგომარეობაში აღმოჩდნენ იმ ჰადისი წინაშე, სადაც საუბარია კაცზე, რომელსაც
ალლაჰის ერთ-ერთ თვისებაზე, „სიკვდილის შემდეგ გაცოცხლება“-ზე ეჭვი გააჩნდა. მიუხედავად
ამისა, ალლაჰმა იგი შეიწყალა. ამ საკითხთან დაკავშირებით მათ თქვეს: „’ალლაჰს ჩემი
გაცოცხლებისთვის ძალა თუ ეყოფა...’ აქ ნახსენები სიტყვა ‘ყადირა’ გადათარგმნეს, როგორც
‘თუ არ შემიწყალა’. ამგვარ მანიპულაციას იბნ თაიმიიამ პასუხი გასცა და აბუ ჰურაირასგან
გადმოცემული ჰადისის გადმოცემის შემდეგ თქვა: „ჰადისი სხვა ფორმით შემდეგნაირადაა მოღწეული:
‘ერთმა კაცმა საკუთარი ნაფსის (სულის) მიმართ სისასტიკე გამოიჩინა, რის გამოც სიკვდილის
წინ შვილები დაიბარა და უთხრა: ‘სიკვდილის შემდეგ დამწვით და ჩემი სხეული ფერფლად აქციეთ,
შემდეგ კი ზღვაში მიმოფანტეთ. ვალლაჰი! ჩემი ბატონი ჩემს გაცოცხლებას თუ შეძლებს, დამსჯის
ისე, რომ ჯერ არავინ დაუსჯია.’ შემდეგ შუამავალმა თქვა: ‘შვილებმა მისი დანაბარები
შეასრულეს.’ ალლაჰმა დედამიწას უბრძანა: ‘მომეცი ის, რაც აიღე.’ იმ მომენტში კაცი გაცოცხლდა
და ფეხზე დადგა. ალლაჰმა მას ჰკითხა: ‘რა გახდა მიზეზი იმისა, რომ ამგვარად მოიქეცი?’
კაცმა უპასუხა: ‘შენს მიმართ შიში. ია ალლაჰ!’ ამ სიტყვების გამო ალლაჰმა მას აპატია.“
იბნი თაიმიია გაგრძელებაში ამბობს: „კაცმა იფიქრა, რომ ფერფლად
თუ გადაიქცეოდა და ზღვაში გაიფანტებოდა, ალლაჰს მისი გაცოცხლება აღარ შეეძლებოდა და
ძველ მდგომარეობაში ალლაჰი მას ვერ დააბრუნებდა. ეს ყოველივე ალლაჰის ძალაუფლებისა
და სხეულების ხელმეორედ გაცოცხლების უარყოფაა, რაც ქუფრია. თუმცა, კაცმა ალლაჰის,
მისი ბრძანებებისა და აკრძალვების რწმუნებასთან და ალლაჰის მიმართ შიშთან ერთად, ჯაჰილობით
(უცოდინრობით) და შეცდომით ამგვარი რამ გააკეთა. ალლაჰმაც ამის გამო აპატია. ჰადისი
ნათლად გვაუწყებს შემდეგს: კაცმა ამგვარი რამ იმ იმედით შეასრულა, რომ ალლაჰი მას ხელმეორედ
ვერ გააცოცხლებდა. მინიმუმ, ამ კაცს ხელმეორედ გაცოცხლებისადმი ეჭვები გააჩნდა, რაც
კი ქუფრია (ურწმუნოებაა). შუამავლის ჰუჯჯათის შესრულების დროს მისი ჰუქმი იქნება, როგორც
ქააფირი, რაც ალლაჰისადმი რწმენის არარსებობას ნიშნავს. მათი თა’ვილი (ინტერპრეტაცია),
რომლებმაც ჰადისში ნახსენები სიტყვა ‘ყადირა’ გადათარგმნეს, როგორც ‘მოხიბვლა’, ‘ჰუქმი’
და ‘შემწყნარებლობა’, ჭეშმარიტებისგან შორსაა, რადგან ჰადისში მოხსენებულმა კაცმა საკუთარი
თავის დაწვა და ფერფლის ზღვაში მიმოფანტვა იმიტომ მოითხოვა, რომ ხელმეორედ არ გაცოცხლებულიყო:
‘სიკვდილის შემდეგ დამწვით და ჩემი სხეული ფერფლად აქციეთ, შემდეგ კი ზღვაში მიმოფანტეთ.
ვალლაჰი! ჩემი ბატონი ჩემს გაცოცხლებას თუ შეძლებს, დამსჯის ისე, რომ ჯერ არავინ დაუსჯია.’“
ნათელია ის, რომ წინადადების „ვალლაჰი! ჩემი ბატონი ჩემს
გაცოცხლებას თუ შეძლებს, დამსჯის ისე, რომ ჯერ არავინ დაუსჯია.’“ მეორე ნაწილი, პირველი
ნაწილის საბაბია (ანუ იმისათვის, რომ წინადადების მეორე ნაწილი შესრულდეს (შედეგი),
წინადადების პირველი ნაწილის აღსრულებაა საჭირო (პირობა). სხვანაირად რომ ვთქვათ: კაცმა
სასჯელი, რომ მიიღოს, ამისათვის ჯერ ხელმეორედ უნდა გაცოცხლდეს). მან ეს იმიტომ გააკეთა,
რომ ალლაჰს მისი ხელმეორედ გაცოცხლება ვერ შეეძლო. ამ კაცს, რომ ცოდნოდა ფერფლის მიმოფანტვის
შემდეგ ალლაჰი მას გააცოცხლებდა, მაშინ შვილებს მისი სხეულის დაწვას და ფერფლის მიმოფანტვას
აღარ დაავალებდა, რადგან ამას აზრი აღარ ექნებოდა. ‘შეუწყნარებლობა’ და ‘დასჯა’ ერთიდაიგივე
შინაარსისაა. კაცმა თქვა: ‘ვალლაჰი! ჩემი ბატონი ჩემს გაცოცხლებას თუ შეძლებს, დამსჯის
ისე, რომ ჯერ არავინ დაუსჯია.’ ამ სიტყვების პირველი ნაწილი (პირობა) ვერ იქნება იგივე
მნიშვნელობისა, რაც მეორე ნაწილს (სასჯელი) გააჩნია, რადგან მეორე ნაწილში არსებული
რამ (ამ შემთხვევაში დასჯა), რომ განხორციელდეს, ამისათვის პირველ წინადადებაში არსებული
(პირობა ანუ ხელმეორედ გაცოცხლება) უნდა შესრულდეს.
კაცმა ალლაჰის სახელ-თვისებები სრულად არ იცოდა, მათ შორის
არც ‘ალ-ყადირ’-ი (უსაზღვრო ძალაუფლების მქონე). როგორც ამ კაცმა, ასევე მორწმუნეთა
უმრავლესობამ ალლაჰის სახელ-თვისებები სრულად არ იცის. ამის გამო ისინი ქააფირები არ
გახდებიან.“[2]
იბნი თაიმიამ არაერთ ადგილას გაიმეორა: „ალლაჰის სახელ-თვისებებიდან
ზოგიერთის არ ცოდნა ადამიანს ქააფირს არ გახდის. მსგავსად კაცისა, რომელმაც შუამავლის
მიერ მოტანილი იწამა, თუმცა მის ოჯახს საკუთარი სხეულის დაწვა და ფერფლის მიმოფანტვა
უბრძანა... ინფორმაციის მიუღწევადობის საფუძველზე, ადამიანმა თუ არიცის ისეთი რამეების
შესახებ, რომელთა მიუღებლობაც ქააფირობას იწვევს, მაშინ ის ქააფირი არ გახდება.
ადამიანის შესახებ, რომელიც ისრაელთა შვილებს მიეკუთვნება,
ყველაზე სწორი არის ის, რომ მას არასრული იმანი გააჩნდა და ცხოვრობდა ფათრათის პერიოდში,
რის გამოც ალლაჰის სახელ-თვისებების შესახებ დაწვრილებითი ინფორმაცია მასთან მიღწეული
არ იყო. ამგვარად, ის სამოთხეში მცირე იმანით შევიდა. მისი მდგომარეობა მსგავსია წინა
თავებში მოხსენებული ზეიდ იბნ ამრ იბნ ნუფაილისა.“[3]
